аластэры́чны
(ад ала- + гр. stereos = прасторавы);
а-ая рэгуляцыя — кантроль за хуткасцю працякання асобных метабалічных працэсаў у арганізме за кошт змены актыўнасці рэгулятарных ферментаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кашто́ўны
(ад кошт)
1) які дорага каштуе, мае вялікую цану (напр. к-ыя камяні);
2) які мае важнае, істотнае значэнне (напр. к-ая прапанова).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Спіжа́рня ‘кладоўка, камора’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Нас., Булг., Касп., Сл. ПЗБ, ЛА, 4), ‘варыўня’ (Гіл.), ст.-бел. спижарня ‘кладоўка, памяшканне для захавання харчовых прадуктаў’. З польск. spiżarnia ‘тс’ (Карскі, Белорусы, 163; Кюнэ, Poln., 99), якое ад ст.-польск. spiża ‘прадукты, харчаванне’, запазычанага з ст.-в.-ням. spîse ‘яда, харчаванне, правіянт; хатняя гаспадарка’, сучаснае ням. Speise ‘ада, харчаванне’, што ўзыходзіць да с.-лац. spesa < spensa < лац. expēnsa (pekunia) ‘выдатак, кошт’; гл. Борысь, 568.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wyśrubować
wyśrubowa|ć
зак. нагнаць, узняць (пра цану, кошт і да т.п.);
~ny plan — завышаны план
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
разлічы́ць, -лічу́, -лі́чыш, -лі́чыць; -лі́чаны; зак., каго-што і з дадан.
1. Правёўшы падлік, вызначыць размер, колькасць чаго-н.
Р. кошт будаўніцтва дома.
Р. канструкцыю.
2. і без дап. Прадугледзець, вызначыць, рашыць.
Р. свае магчымасці.
3. Зрабіўшы поўную выплату заробленых грошай, звольніць.
Р. з завода.
4. Правесці разлік у страі.
5. на што, для чаго (звычайна ў форме дзеепр. зал. прош.). Зрабіць што-н. для таго, каб выклікаць пэўную рэакцыю, вынікі.
Новы падыход у рабоце быў разлічаны на добрыя вынікі.
|| незак. разлі́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разлі́к, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рассчита́ть сов., в разн. знач. разлічы́ць;
рассчита́ть сто́имость чего́-л. разлічы́ць кошт чаго́-не́будзь;
рассчита́ть прыжо́к разлічы́ць скачо́к;
не рассчита́ть свои́х сил не разлічы́ць сваі́х сіл;
рассчита́ть рабо́чего разлічы́ць рабо́чага;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
worth1 [wɜ:θ] n.
1. цана́, кошт;
ten pounds’ worth ко́штам дзе́сяць фу́нтаў
2. ва́ртасць, кашто́ўнасць;
items of great worth ве́льмі кашто́ўныя рэ́чы;
be of no worth не мець нія́кай ва́ртасці;
a man of worth паважа́ны чалаве́к
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
джэк-по́т
(англ. jack-pot, ад jack = валет + pot = сукупнасць ставак)
самы буйны выйгрыш у латарэі за кошт далучэння́ сумы, не выйгранай у папярэднім тыражы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Нашармака́ ’абы-як, як-небудзь’ (Сцяшк.), ’дарэмна, на дарэмшчыну’ (ТС, Растарг.), рус. нашарма́к, нашармака́ ’задарма, на чужы кошт, дарэмна’. Цёмнае слова. Паводле Шубы (Прыслоўе, 142), вынік адвербіялізацыі ўстойлівага словазлучэння, у якім форма він. скл. назоўніка супадала з формай род. скл.; назоўнік *шармак можна звязаць з устарэлым польск. szerm ’мах, замах, удар, укол’, параўн. асабліва prostym szermem ’проста, не думаючы’, szermować językiem ’трапаць языком’, szermować ’выхваляцца; жартаваць’, якое запазычана з чэш. šermovati ’змагацца, фехтаваць’ (< с.-в.-ням. schërmen ’тс’, гл. Брукнер, 547; Махэк₂, 605).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плошча ’вялікая незабудаваная тэрыторыя ў горадзе ці вёсцы’, ’месца, памяшканне, прызначаныя для якой-н. мэты’ (ТСБМ; Гарэц.; Др.-Падб.; Бяльк.; пух., Сл. ПЗБ). Укр. площа, площи́на ’плоскасць, раўніна’, ’плошча’, ’паляна’, рус. алан. площа, площи́ца ’плошча’, ’пляцоўка каля дома, на двары’; славен. plȍsk, plóska ’паверхня’, ’раўніна’, ’поле’, plọ́šča ’пліта, дошка’, ’плітка’. Да прасл. *plosk‑ja, больш падрабязна гл. плоскі; у літаратурнай мове пашырылася за кошт лексемы пляц у значэнні ’роўнае незабудаванае месца ў горадзе’ пад уплывам рус. площадь ’тс’ (Германовіч, Аб некат. асабл., 13).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)