башыбузу́к

(тур. bašybozuk)

1) салдат нерэгулярных турэцкіх войск у 18—19 ст.;

2) перан. грубы, бязлітасны, жорсткі чалавек.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

сатра́п

(гр. satrapes. ад перс. sitrab)

1) правіцель правінцыі ў Старажытнай Персіі;

2) перан. жорсткі начальнік, самадур, дэспат.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

скуралу́п м разм

1. Schínder m -s, -, Ábdecker m -s, -;

2. перан (жорсткі чалавек) Ménschenschinder m; Blútsauger m -s, -, Schínder m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

суро́вы, -ая, -ае.

1. Якому не ўласціва паблажлівасць да сябе і іншых; цвёрды, ненахісны; уласцівы такому чалавеку. С. камандзір. С. характар.

2. Які не дапускае ніякіх паслабленняў; вельмі строгі; бязлітасны, жорсткі. Суровая дысцыпліна. Суровыя меры.

3. Вельмі цяжкі, поўны выпрабаванняў, невыносны. Суровыя дні вайны.

4. Неспрыяльны для жыцця, халодны. С. клімат. Суровая зіма.

|| наз. суро́васць, -і, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

вачні́цы, ‑ніц; адз. вачніца, ‑ы, ж.

Паглыбленні ў пярэдняй частцы чэрапа, на твары, дзе змяшчаюцца вочы. Твар выцягнуўся, і цёмна-сінія плямы трывала аселі ў вачніцах. Савіцкі. Жорсткі пясок агнявая пустыня Праз вачніцы мае ўсё сыпле і сыпле. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́рварскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да варвара (у 1 знач.). Варварскія плямёны.

2. Некультурны, невуцкі. Варварскія адносіны да помнікаў мастацтва. // Жорсткі, бязлітасны, дзікі. Каб адпомсціць за ўцёкі некалькіх дзесяткаў палоннікаў, гітлераўцы прыдумалі для ўсіх астатніх варварскае пакаранне. Пятніцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скуралу́п, ‑а, м.

Разм.

1. Той, хто знімае скуры з забітых жывёл. [Сымон:] — Багачы кароў сваіх рэжуць, каб у калектывы не забіралі. І коней скуралупам прадаюць. Бядуля.

2. перан. Пагард. Бязлітасны, жорсткі чалавек. // Спекулянт, гандляр, які прагна нажываецца за кошт другіх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перакіпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.) Страціць патрэбныя якасці ад празмернага кіпення. Перакіпела страва.

2. перан. Разм. Перастаць бурна праяўляцца; супакоіцца, заціхнуць. — Пачакай, — супакойвала .. [маці дачку], — хай перакіпіць [бацька], апамятаецца. Прокша. Перакіпеў упарты, жорсткі На вуліцах берлінскіх бой. Прануза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́рвар

(гр. barbaros = чужаземец)

1) некультурны чалавек (у старажытных грэкаў і рымлян — усякі чужаземец, чужы іх культуры);

2) грубы, жорсткі чалавек.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ва́рвар, ‑а, м.

1. Гіст. пагард. Назва, якая давалася старажытнымі грэкамі і рымлянамі суседнім з імі народам, якія стаялі на ніжэйшай ступені культурнага развіцця.

2. Некультурны, неадукаваны чалавек. Каланізатарам было выгадна аб’явіць афрыканцаў «варварамі», каб абгрунтаваць сваю «цывілізатарскую» місію. «ЛіМ». // Жорсткі, бязлітасны чалавек. Фашысцкія варвары.

[Грэч. barbaros — не грэк, чужаземец.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)