◎ Кіпр ’непакладаны кабан’ (ДАБМ). Зафіксавана ў цэнтральным Палессі. Вельмі архаічнае слова. Параўн. балг.кипря се ’надзімацца, напінацца’, чэш.kipry ’жвавы’. Гэтыя словы маюць паралелі ў іншых славянскіх мовах, але з больш далёкай семантыкай. Усе яны ўзыходзяць да дзеяслова kypeti ’кіпець’, ад якога утварыўся прыметнік з г‑суфіксацыяй kyprъ (як хуігь ад хуіёіі). Гл. кіпець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вёрткі ’здольны да хуткіх і спрытных рухаў; выкрутлівы, порсткі, жвавы; пранырлівы’ (КТС, БРС, Шат., Карл.), укр.ве́рткий ’шустры’, рус.разан.вёртко ’хутка, скора’, чэш.уст.vrtký, новае vratký ’нясталы, ненадзейны, хісткі’, славац.vrtký ’хуткі, рухлівы, неспакойны, вёрткі, рэзкі’. Паўн.-слав. ізалекса. Утворана пры дапамозе суф. ‑kъ ад дзеяслова vьrtěti; гл. вярцець. Крукоўскі (162) лічыць гэту лексему агульнарускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
agile
[ˈædʒəl]
adj.
1) жва́вы, руха́вы; спры́тны
An acrobat has to be agile — Акраба́т паві́нен быць спры́тны
2) Figur. ке́млівы
an agile mind — спры́тны ро́зум
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
імклі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі хуткі, быстры, шпаркі. Імклівы бег. Імклівая плынь. □ Ракета запаволіла свой імклівы, нястрымны рух. Мы набліжаемся да прыстані.В. Вольскі.Хацелася ўзяць ручку.. на сябе, даць поўны газ і адчуць імклівую хуткасць палёту.Алешка.// Які мае вялікую хуткасць, вызначаецца вялікай хуткасцю. Да стромкага берага Выпі, маленькай, але імклівай рачулкі, прыляпіўся стары, пахілы млын.Асіпенка.Міцю здаецца — вось-вось вылецяць з лесу імклівыя коннікі, у руках іх.. бліснуць шаблі.Навуменка.Вада бегла імклівымі ручаінамі з узгорка.Чорны.//перан. Які характарызуецца хуткасцю развіцця, узнікнення або напружанасцю праяўлення. Імклівае жыццё. □ Напорны час, Імклівы час, Гарыць агнём жывое сэрца...Кляшторны.
2. Які вызначаецца хуткасцю рухаў і дзеянняў; рухавы, энергічны, жвавы (пра чалавека). Мірон быў больш разважлівы, спакойны хлопец, а Віктар — жвавы, імклівы.Маўр.Арэшкін хоць і быў вышэйшы ростам, але крочыў паважна, не спяшаючыся, і імкліваму, хуткаму ў рухах Лемяшэвічу прыйшлося запаволіць сваю хаду.Шамякін.
3. Які выражае парыў, імкненне да чаго‑н.; палкі, гарачы, парывісты. Нехта ўжо гаварыў кароткую, але імклівую і палкую прамову.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сукро́, мн. л. сукры́ ’кучары’ (Ласт.), ’локаны’ (Касп.), ’завіткі валасоў або шэрсці’, адз. л. сукра́ (Крывіцкі, вусн. паведамл.), сюды ж сукра́вы ’кучаравы’ (Ласт.), сукрава́ты ’крутавата спрадзены’ (Сл. ПЗБ), сукра́ты ’моцна звіты, ссучаны, тугі’ (Ласт.), сукры́сты ’кучаравы’ (Гарэц., Касп.), ’крута спрадзены’ (Сл. ПЗБ), а таксама вытворныя ад іх: сукраватка (гл.), су́кравіца ’закрутка на крутой нітцы’ (Сл. ПЗБ), сукрак (гл.), су́крат ’скручаная пятля ці вузел на нітцы’ (ЛА, 5); су́кратка ’тс’, су́кратак ’скрутак ільновалакна’ (Сл. ПЗБ), су́кроток ’скручаная нітка пры крутой пражы’, су́кротка ’сударга’: хватае су́кротка ногі у водзе (КСТ), сукряцы́ ’скручаныя ніткі, заікання ў палатне’, адз. л. сукрец? (Сл. ПЗБ), сукра́ч ’скручаная пятля ці вузлік пры прадзенні’, ’скрутак сена’ (КСТ), сукрані́цы ’закруткі на нітках (Жд. 2), су́крыцца, гл. Да прасл.*sukrъ ’звіты, скручаны’, параўн. літ.sukrùs ’вяртлявы, жвавы; круты’, sùkras ’тс’, лат.sukrs ’жвавы, энергічны’. З іншай ступенню вакалізму гл. сукарак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
vivid
[ˈvɪvɪd]
adj.
1) я́ркі
a vivid yellow — я́рка-жо́ўты
2) по́ўны жыцьця́, жва́вы, жывы́, во́бразны
a vivid description — во́бразнае апіса́ньне
a vivid imagination — жыво́е ўяўле́ньне
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Лёткі1 ’вялікае пер’е’ (браг., Шатал.), рус.летки, польск.lotki, чэш.letka, славац.letka, letky ’тс’, славен.letka, серб.-харв.ле̏тка, макед., балг.летка ’верацяно ля калаўротка, у матавіле’. Прасл.lefoka ’тое, што служыць для лёту, лятання’ (Слаўскі, 4, 336–337; Бязлай, 2, 137). Да лётаць (гл.).
◎ Лёткі2 ’жвавы’ (Сцяшк. Сл.). Утворана ў выніку кантамінацыі польск.letki ’лёгкі’ і бел.лёгкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прамато́рніца ’жанчына, поўная радасці жыцця’ (Федар. 7). Да маторны (гл.). Прэфіксальная форма пры адсутнасці ў гэтым гняздзе славянскіх слоў дзеясловаў наводзіць на думку аб кантамінацыі захаванага ст.-бел.промоторь ’пратэктар, заступнік’ (Ст.-бел. лексікон), што з польск.promotor ’натхніцель; заступнік, апякун’, якое ўзыходзіць да лац.prōmovere ’рухаць наперад’ (параўн. SEJC, 396), і маторны ’рухавы, жвавы’ з афармленнем суфіксам -///с/, Параўн. яшчэ і прачасаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рухо́мы ’здольны рухацца; які можна перамяшчаць’ (ТСБМ, Нас.), рухо́мый ’тс’ (Бяльк.), рухо́му ’жвавы, дзелавы’ (ТС), сюды ж рухо́масць ’уласцівасць і стан рухомага’, ’рухомая маёмасць’ (ТСБМ). Польск.ruchomy ’які можа рухацца; перамяшчальны’. Прасл.*ruxomъ — дзеепрыметнік залежнага стану цяперашняга часу ад незахаванага прасл.*rusti ’рыць, капаць, пераварочваць (зямлю)’, ’перамяшчаць’ (гл. рушыць), утвораны як вядомы ад ведаць (Борысь, 526; Фурлан, Бязлай, 3, 205).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lively[ˈlaɪvli]adj.
1.жва́вы, жывы́, энергі́чны, по́ўны жыцця́;
take a lively interest жы́ва ціка́віцца;
look lively! хутчэ́й! жыве́й!
2. вясёлы, ціка́вы;
a lively discussion ціка́вая дыску́сія
3.я́ркі (пра фарбы)
liven up[ˌlaɪvnˈʌp]phr. v. ажыўля́ць; ажыўля́цца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)