Тарно́ ’чал, вяроўка, якой вадаплаў прымацаваны да берага’ (Ласт.). Відаць, наватвор Ластоўскага на аснове тарнава́ць 2 (гл.) па тыпу стырно (гл.), карно́ ’карма’ (Ласт.) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
twist1 [twɪst] n.
1. выгіба́нне, перакру́чванне; скажэ́нне;
give a twist скру́чваць
2. вяро́ўка, шнуро́к
3. вы́гіб, вы́гін; паваро́т; вы́віх;
a twist of fate нечака́ны паваро́т лёсу;
twists and turns дэта́лі, падрабя́знасці
♦
be round the twist infml здурне́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
szpagat, ~u
м.
1. шпагат; вяроўка; аборка;
2. спарт. шпагат;
zrobić szpagat — зрабіць шпагат; сесці на шпагат
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
taut
[tɔt]
adj.
1) ту́га наця́гнуты
a taut rope — ту́га наця́гнутая вяро́ўка
2) дагле́джаны
a taut ship — чы́ста дагле́джаны карабе́ль
3) падця́гнуты; напру́жаны (пра чалаве́ка)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ле́йцы ’вяроўка ці раменны шнур для кіравання запрэжанымі коньмі’ (ТСБМ, Янк. I, Касп., Яруш., Бес., Гарэц., Сцяшк., Шат., Сл. паўн.-зах., ТС; лаг., мін., КЭС, Раст. Да хар.), полац. лейчына́ (Янк. II), міёр. лійчына́ (Нар. словатв.), ле́йчына ’тс’ (Сцяшк.), ст.-бел. лейцъ (леецъ) (XVI ст.). Праз польск. lejce запазычана з с.-в.-ням. leit‑seil, суч. ням. Leitseil ’тс’ < leiten ’кіраваць, весці’ + Seil ’вяроўка’ (Шат., 146; Слаўскі, 4, 122; Булыка, Запазыч., 187; Бел.-польск. ізал., 46).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыкадо́ліцца ’прыладзіцца’ (Касп.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад незафіксаванага *кадо́ліць/кадо́ліцца, параўн. рус. арханг. кодо́лить ’прывязваць каня на пашы’, якія ад кадо́л/кадо́ла ’вяроўка (рознага прызначэння)’ (гл.), што, магчыма, сведчыць пра запазычанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяро́вачны ’зроблены з вяроўкі’ (БРС), вяро́вычный ’тс’ (Бяльк.), укр. вірьовочный, рус. верёвочный, ст.-рус. веревочный. Усходнеславянскае. Утворана ад ст.-рус. вьрвък‑а і суф. ‑ьнъ. Да вяроўка (гл.). Гл. яшчэ вяроўчаны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паперадня́, попырыдне ’моцная кароткая вяроўка (або ланцуг) у пярэдняй частцы воза, за якую умацоўваецца рубель пры ўвязванні сена, саломы, снапоў’ (драг., Лучыц-Федарэц), попырыдей (Шатал.), паперадзень (Сл. ПЗБ) ’тс’. Гл. перадня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыбро́нак ’вяроўка, за якую зачэплены плуг’ (астрав., Сцяшк.). Значэнне, відаць, няпэўнае ці змененае, таму што корань яўна да *бро́на ’барана’, запазычанага з польск. brona. Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне на беларускай дыялектнай глебе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шпага́т, ‑у, М ‑гаце, м.
1. Тонкая вяроўка, скручаная або спрадзеная з некалькіх ніцей, якая прымяняецца для звязвання, сшывання, упакоўкі. У сумцы.. пакунак, загорнуты ў цёмна-шэрую ўпаковачную паперу і перавязаны шпагатам. Машара. Леў Раманавіч моўчкі сабіраў кнігі, перавязваў іх шпагатам. Асіпенка.
2. У спорце — фігура ў гімнастыцы, пры якой гімнаст садзіцца, выцягваючы ногі да поўнага датыкання іх да падлогі, так што яны ўтвараюць адну прамую лінію.
[Ням. Spagat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)