Festina lente (Suetonius)

Спяшайся павольна.

Спеши/торопись медленно.

бел. Цішэй едзеш ‒ далей будзеш. Ідзі ціха, абмінеш ліха. Ціхім крокам далей зойдзеш. Як паедзеш у аб’езд, будзеш у абед, а як нацянькі ‒ будзеш к вячэры.

рус. Тише едешь ‒ дальше будешь. Потише ‒ к делу поближе. Дело верши, да не спеши. Тихий воз будет на горе. Шагом обозы идут.

фр. Hatêz-vous lentement (Спешите/торопитесь медленно).

англ. Hasten slowly (Спеши медленно).

нем. Eile mit Weile (Спеши медленно).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

жыллё, ‑я, н.

1. Населенае месца; месца, дзе жывуць людзі; паселішча. Азяблыя галубы ціснуліся да жылля, садзіліся на падаконнікі. Жычка. Жыллё чалавечае ён абміне Балотам, гушчарам як толькі мага. Зарыцкі.

2. Памяшканне (дом, хата, пакой і інш.), у якім хто‑н. жыве. Другі пакой, больш прасторны, служыў.. [гаспадыні] жыллём. Ракітны. // Пра гняздо, нару, логава і пад. Адны з .. [дзятлаў] заняты звычайнай работай: шукаюць у кары на абед чарвякоў: другія — больш важнай: будуюць жыллё. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разно́счык, ‑а, м.

1. Той, хто разносіць што‑н. У турме быў устаноўлены штат арыштантаў: разносчыкаў хлеба, кіпню і гарачай стравы ў абед. Колас. — Эх, і патурыў .. [афіцэр] нас з Санькам са двара, беглі — спыніцца не маглі. Казаў, і нас зараз жа забярэ, як разносчыкаў хваробы. Сяркоў.

2. Прадавец, які вядзе гандаль уразнос. Разносчык марожанага. □ У гэтым хоры размаітых галасоў асабліва вылучаліся настойлівыя выкрыкі разносчыкаў і ўладальнікаў тых гандлёвых «стацыянараў», якія называюцца разваламі. «ЛіМ».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

podać

зак.

1. падаць; даць;

podać rękę — падаць руку;

podać obiad — падаць абед;

2. падаць, паведаміць;

3. спарт. падаць, перадаць (мяч)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

meal [mi:l] n. яда́ (снеданне, абед або вячэра);

We have three meals a day. Мы ядзім тры разы ў/на дзень;

go out for a meal пайсці́ ў рэстара́н або́ кафэ́

♦

make a meal of infml патра́ціць бо́лей ча́су і намага́нняў (на што-н.), чым неабхо́дна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

прогуля́ть​II сов.

1. (провести время, гуляя, на прогулке) прагуля́ць;

прогуля́ть до ве́чера прагуля́ць да ве́чара;

прогуля́ть обе́д прагуля́ць абе́д;

2. (истратить на развлечения, гульбу) разг. прагуля́ць, мног. папрагу́льваць;

прогуля́ть все де́ньги прагуля́ць усе́ гро́шы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

zamawiać

незак.

1. заказваць; замаўляць;

zamawiać obiad — заказваць (замаўляць) абед;

2. kogo запрашаць; клікаць (доктара і да т.п.);

3. загаворваць; замаўляць (хваробу)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ца́рскі в разн. знач. ца́рский;

ц. ўказ — ца́рский ука́з;

ц. рэжы́м — ца́рский режи́м;

~кая раско́ша — ца́рская ро́скошь;

○ ~кая гарэ́лка — хим. ца́рская во́дка;

~кія дзве́ры — церк. ца́рские врата́;

◊ ц. абе́д — ца́рский обе́д;

~кі стол — ца́рский стол

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ab ovo usque ad mala (Horatius)

Ад яйка да яблык*.

От яйца до яблок.

бел. Ад пачатку да канца. Ад краю і да краю. 3 краю ў край.

рус. От А до Я. От аза до ижицы. От альфы до омеги.

фр. De l’alpha à l’oméga (От альфы до омеги).

англ. From beginning to end (Сначала до конца). From A to Z (От А до Я).

нем. Von A bis Z (От A до Я).

* У старажытных рымлян было прынята пачынаць абед з яіц і заканчваць яго яблыкамі.

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ула́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. што. Давесці да жаданага канца, да згоды.

У. справу.

У. спрэчнае пытанне.

У. канфлікт.

2. каго (што). Змясціць, прыстроіць куды-н.; дапамагчы паступіць на работу, вучобу.

У. хворага ў шпіталь.

У. на кватэру.

У. юнака на працу.

3. каго-што. Зручна размясціць, палажыць, паставіць.

У. калодачны вулей на дрэве.

4. каму. Унаравіць, дагадзіць (разм.).

Гэтаму чалавеку цяжка ў.

5. што. Прывесці ў належны парадак; зрабіць прыгодным для карыстання (разм.).

У. усё ў хаце.

У. станок.

6. Паспець прыбыць куды-н. у пэўны час (разм.).

Уладзіў пад самы абед.

|| незак. ула́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—6 знач.).

|| наз. ула́джванне, -я, н. (да 1—3 і 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)