Мерзлата́ ’прамёрзлы стан глебы’ (ТСБМ). Як навуковы тэрмін узята з рус. мерзлота ’тс’. Да ме́рзнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяўкі́ ’насенны матэрыял, малой колькасцю якога можна шмат засеяць’ (ашм., Стан.). Да сеяць, параўн. сеўкі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тапарашчы́ць ’вырачаць’, тапара́шчыцца ’выпучваць вочы’, ’тырчаць’, ’упірацца’ (віл., Стан.). Магчыма, кантамінацыя тапоршчыць (гл.) і тарашчыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аўтагіпно́з
(ад аўта- + гіпноз)
гіпнатычны стан, выкліканы самаўнушэннем, у процілегласць гетэрагіпнозу, выкліканаму ўздзеяннем іншага чалавека; адзін з прыёмаў у аўтагеннай трэніроўцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гіпо́пус
(гр. hypopos = які мае знізу ногі)
асобая стадыя німфы ў свірнавых кляшчоў, здольная ўпадаць пры неспрыяльных умовах у стан спакою.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыяпа́ўза
(гр. diapausis = перапынак)
стан адноснага спакою ў жывёл, які характарызуецца прыпыненнем росту і развіцця, а таксама рэзкім запавольваннем абмену рэчываў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мо́дус
(лац. modus = мера, спосаб)
1) разнавіднасць, праяўленне, норма;
2) філас. мінучы стан або мінучая ўласцівасць матэрыі;
3) лог. разнавіднасць сілагізму.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фасіліза́цыя
(ад лац. fossilis = выкапнёвы)
працэс ператварэння рэштак рэшткаў вымерлых жывёл і раслін у выкапнёвы стан шляхам замяшчэння арганічных рэчываў мінеральнымі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эксіто́н
[ад лац. excitare = узбуджаць + (электр)он]
узбуджаны стан сістэмы электронаў у паўправадніках і дыэлектрыках, звязаны з утварэннем пары электрон — дзірка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
паго́да, -ы, ДМ -дзе, ж.
Стан атмасферы ў дадзеным месцы, у дадзены час; добрае надвор’е.
Марозная п.
Хто дажджом косіць, той пагодай сушыць (з нар.). Рабіць пагоду (перан.: мець рашаючае значэнне ў якой-н. справе). Чакаць з мора пагоды (перан.: знаходзіцца ў чаканні чаго-н. няпэўнага).
|| памянш. паго́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (разм.).
|| прым. паго́дны, -ая, -ае (спец.).
Пагодныя ўмовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)