угрэ́ць сов., разг.
1. смочь нагре́ть; прогре́ть, согре́ть;
каб у. гэ́ту печ, трэ́ба шмат дроў — что́бы смочь нагре́ть (согре́ть, прогре́ть) э́ту печь, на́до мно́го дров;
2. пригре́ть;
яшчэ́ со́нца до́бра не ўгрэ́ла — ещё со́лнце хорошо́ не пригре́ло;
3. (утомить) упа́рить;
у. каня́ — упа́рить ло́шадь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
устанаві́цца сов., в разн. знач. установи́ться;
у го́радзе ўстанаві́ўся пара́дак — в го́роде установи́лся поря́док;
~ві́лася цёплае надво́р’е — установи́лась тёплая пого́да;
між і́мі ўстанаві́лася маўклі́вая зго́да — ме́жду ни́ми установи́лось молчали́вое согла́сие;
~ві́лася цішыня́ — установи́лась тишина́;
го́лас спява́чкі яшчэ́ не ўстанаві́ўся — го́лос певи́цы ещё не установи́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пра́нкі ў выразе нъ пранкі ’на раннюю паству’ (полац., Нар. сл.). Хутчэй за ўсе, з *на паранкі (нъ пъра́нкі). Менш верагодна з *нъ абранкі, параўн. рус. пск., цвяр. обра́нок ’раніца да узыходу сонца, на зары’, обра́неть ’настаць раніцы, развіднець’; параўн. яшчэ і бел. выразы аб дзень, аб ноч, у якіх прыназоўнік яшчэ не пераўтварыўся ў прыстаўку. Да рана, раніца. Глухасць першага зычнага можна тлумачыць дээтымалагізацыяй выраза.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Errat homo vere, qui credat cuique placere
Глыбока памыляецца той чалавек, які хоча падабацца ўсім.
Глубоко ошибается тот человек, который стремится нравиться всем.
бел. Усім не ўласціш. Яшчэ гэткі не спаткаўся, каб усім ён спадабаўся. Чалавек не сонца ‒ усіх не сагрэе. І сонца ўсім не ўладзіць.
рус. На весь свет не угодишь. На весь свет и солнышку не угреть. На всех не угодишь. Всем мил не будешь. На весь мир мягко не постелешь. На весь мир пирога не испечёшь. На всех и Бог не угодит. Разорвись хоть надвое ‒ скажут: а что не на четверо?
фр. On ne peut à tous complaire (Нельзя нравиться всем).
англ. He who pleased everybody died before he was born (Кто нравился всем, умер не родившись).
нем. Allen Leuten recht getan, ist eine Kunst, die niemand kann (Угодить всем людям искусство, которым никто не владеет). Nach jedermans Genügen kann sich kein Teufel fügen (Удовлетворить каждого не может ни один чёрт).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Барха́н. Рус. барха́н, укр. барха́н. Запазычанне з казах. barχan (гл. Фасмер, 1, 129, там і літ-pa). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 49.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́мба ’недахоп, загана, ганьба’ (Сцяц. Словаўтв.). Відаць, з га́ньба (асіміляцыя ‑ньб‑ > ‑мб‑). Адсюль і гамбава́ць ’прызнаваць кепскім’ (Сцяц. Словаўтв.). Параўн. яшчэ га́мбіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пешахо́д ’тратуар’ (Растарг.). З рус. пешеход ’тс’, пашыранага ў 90‑х гадах XIX ст., параўн. яшчэ пешеходня ’бакавы шлях (на мосце) для пешых’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смарда́ ‘парэчкі, смародзіна’ (Бяльк.). Магчыма, вынік моцнай рэдукцыі другога галоснага ў *смарада́ (гл. смародзіна). Але не выключаны ўплыў яшчэ ст.-польск. smard ‘смурод’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сынажа́ць ’сенакосны ўчастак у лесе’ (Некр.), ’сенажаць’ (Шат.). Прыпадабненне вакалізму першага складу слова сенажаць (гл.) да наступных, параўн. яшчэ санажа́ць ’тс’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
powijak
м. часцей мн.~i — пялёнка, пялюшка; полка;
wyjść z ~ów — вырасці з пялёнак (пялюшак); стаць самастойным;
nasz projekt nadal znajduje się w ~ach — наш праект усё яшчэ знаходзіцца ў зачаткавым (зародкавым) стане
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)