adv пад кане́ц, нарэ́шце, yрэ́шце, y апо́шнюю чаргу́; у апо́шні раз
◊ wer ~ lacht, lacht am bésten — (до́бра) смяе́цца той, хто смяе́цца апо́шнім
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Касцю́лька ’вус аржанога або ячнага коласа’ (Касп.), ’асцюк’ (Сл. паўн.-зах.), ’асцюлька, асцюк’ (Бяльк.). Параўн. у рус. мове (у Даля, пад костерь) костюлька. Фармальна ўтварэнне ад *kostь ’косць’ суфіксам ‑иіька (< ‑иІ(ь) + (ь)ка) з функцыяй памяншальнасці. Трэба звярнуць увагу на значэнні прасл. слова *kostь, што прыводзяцца ў Трубачова, Эт. сл., 11, 168. Сярод асноўвай семантыкі (’косць і да т. п.’) у двух выпадках сустракаюцца іншыя значэнні: польск.kość ’ільняная кастрыца’ і рус.кость ’тс’ (пск.). Такая семантыка вельмі добра падыходзіць для тлумачэння слова касцюлька.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ле́га1 ’сцёс унізе бервяна, для таго каб яно добра ляжала’ (Інстр. 2), каш.lėga ’рад снапоў у застаронку’, славен.lę́ga ’ляжанне’, ’палажэнне’, ’слой, рад’, ’бэлька, кансоль’. Параўн. таксама ст.-польск.leg ’месца для ляжання’, каш.lega ’логвішча’, lėga ’месца, дзе палегла збожжа’, серб.-харв.ли̏јег, ле̑г ’лежыва’. Прасл.leg‑a < leg‑ti, lěgati ’легчы, лажыцца’ (Слаўскі, 4, 109). Параўн. таксама лёжка2, лежа (гл.).
Ле́га2 ’часовая падкладка, апора пад што-небудзь у форме нятоўстага бервяна, жэрдкі, лага’. Узнікла ў выніку кантамінацыі лексем лага і легар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Негара́зд ’не вельмі-та, дзе там’ (Растарг.), негараст (nieharast) ’нязручна; нешчасліва’ (Арх. Федар., Федар. 7), укр.негаразд ’нядобра, дрэнна’, рус.негоразд ’не вельмі, няўдала’. Ад незафіксаванага *гаразд > параўн. рус. ’горизд ’лоўкі, удалы, вопытны’, укр.гаразд *добра, шчасліва’, чэш.horazditi ’сварыцца, бушаваць, шумець’ (< венг. < слав., гл. Махэк₂, 149), якія выводзяцца з мяркуемага гоц.*garazds ’які разумна гаворыць’ (< ga і razda ’голас, мова’), гл. Фасмер, 1, 439, што даволі праблематычна. Параўн. таксама Шаур, SP, А 24, 33 і інш. (адносна чэш.nehorázny); Фасмер, 3, 57 (рус.негориздок).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*То́лак, то́лок ’трамбоўка’: толоком збівалі ток (ТС). Параўн. укр., рус.то́лок ’прылада для трамбавання; поршань’, дыял. ’таўкач’, польск.tłok ’поршань, штэмпель, пячатка’. Ідэнтычнае польск.tłok ’ціск, ціжба’, чэш.tlak ’ціск, націск’, ’вытаптаная зямля’, славац.tlak ’ціск’, в.-луж.tłok ’цвёрдая перамешаная са жвірам зямля’, славен.tlàk ’добра ўтрамбаваная зямля; ціск’, харв.tlȃk ’ціск’. Сюды ж балг.тлак ’нанос’ (Бярнар, Бълг. изсл., 252), што да прасл.*tolkъ ад *telkti ’таўчы’ (Фасмер, 4, 72; Бязлай, 4, 186; Шустар-Шэўц, 1509). Тэхнічныя тэрміны позняга паходжання (Борысь, 634).