расці́, расту, расцеш, расце; расцём, расцяце;
1. У выніку жыццёвага працэсу павялічвацца, станавіцца большым, даўжэйшым, вышэйшым і пад. (пра жывыя істоты, арганізмы).
2.
3.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́заць, рэжу, рэжаш, рэжа;
1. Чым‑н. вострым раздзяляць на часткі.
2.
3. Забіваць чым‑н. вострым.
4. Рабіць балюча, непрыемна.
5.
6. і
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упе́рціся, упруся, упрэшся, упрэцца; упромся, упрацеся;
1. Уперці частку свайго цела або які‑н. прадмет для апоры, супраціўлення, адштурхвання.
2. Наткнуцца ў час руху на якую‑н. перашкоду, уткнуцца ў што‑н.
3. Аказаць супраціўленне чаму‑н., не захацець згадзіцца з чым‑н., уступіць каму‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хі́ба 1, ‑ы,
1. Памылка, промах, недахоп.
2. Пра фізічны недахоп.
хі́ба 2,
1. Ужываецца ў пытальных сказах, якія выражаюць сумненне ў чым‑н., недавер да чаго‑н., здзіўленне чым‑н., і па значэнню вельмі блізкія да слоў: «няўжо», «можа быць».
2. Ужываецца ў пытальных сказах для выражэння няўпэўненасці ў неабходнасці якога‑н. дзеяння і блізка па значэнню словам: «можа быць», «не варта».
3.
хі́ба 3,
1.
2.
хі́ба 4,
Ужываецца з пытальнай інтанацыяй і выражае сумненне, недавер.
хіба́ 1,
Тое, што і хі́ба 2.
хіба́ 2,
Тое, што і хі́ба 3.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ДВАРА́НСТВА,
саслоўе свецкіх землеўладальнікаў, якое валодала спадчыннымі прывілеямі; адзін з пануючых класаў у
У краінах Усходу Д.
Літ.:
Люблинская АД. Франция в начале XVII в (1610—1620
Яблочков М. История дворянского сословия в России. СПб., 1876;
Корелин А.П. Дворянство в пореформенной России, 1861—1904
Каханоўскі А.Г. Дваранства Беларусі ў другой палове XIX
Запруднік Я. Дваранства і беларуская мова // Беларусіка = Albaruthenica.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сло́ва, ‑а,
1. Моўная адзінка, якая сваім гукавым саставам выражае паняцце аб прадмеце, працэсе, з’яве рэчаіснасці.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тупы́, ‑ая, ‑ое.
1. Такі, якім цяжка рэзаць, пілаваць, калоць і пад., недастаткова навостраны;
2. Які не звужаецца ці мала звужаецца, закруглены на канцы.
3.
4.
5. Не востры, глухі; ныючы (пра боль).
6. Глухі, не рэзкі, не звонкі (пра гукі).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбі́ць, адаб’ю, адаб’еш, адаб’е; адаб’ём, адаб’яце;
1. Ударамі адкалоць, адшчапіць, адарваць, адкрышыць (частку цэлага або што‑н. прымацаванае).
2. Сустрэчным ударам адкінуць.
3. Сілаю, з боем адабраць каго‑, што‑н., вярнуць захопленае.
4.
5. Прымусіць баяцца што‑н. рабіць, знішчыць, адабраць (ахвоту, жаданне, памяць і пад.).
6. Адкінуць у адваротным кірунку (прамені, гук і пад.).
7. Адлюстраваць што‑н. на сваёй гладкай, бліскучай паверхні.
8. Выявіць, даць вонкавае праяўленне (пачуццям, стану і пад.).
9. Выстукаць рытмічнымі ўдарамі.
10. Ударам (ударамі) пашкодзіць што‑н., зрабіць балючым.
11. Завастрыць лязо касы, б’ючы малатком.
12. Аддзяліць, перагарадзіўшы.
13. Правесці лінію ударам вяроўкі або шнура.
14. Пабіць (расліны, пасевы).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
hand1
1. рука́ (кісць);
shake hands віта́цца за руку́, рука́цца;
at hand пад руко́й;
hands off! ру́кі прэч!
2.
give
3. ро́ля, удзе́л, до́ля;
have a hand in
4. стрэ́лка (гадзінніка)
5. рабо́чы (на заводзе, ферме)
6.
♦ (close/near) at hand блі́зка, пад руко́ю;
at the hands of
be good with one’s hands быць ма́йстрам на ўсе ру́кі;
bind/tie
by hand ручны́м спо́сабам, уручну́ю;
fall into
(at) first hand (ба́чыць) на свае́ во́чы, (ве́даць) на ўла́сным до́сведзе;
get one’s hands dirty выко́нваць фізі́чную пра́цу;
hand in glove (with
hand in hand узя́ўшыся за ру́кі; ра́зам, суме́сна;
(get/take one’s) hands off (
have one’s hands full мець кло́пату па ву́шы/па го́рла;
have one’s hands tied не мець магчы́масці рабі́ць (што
hold
in
in hand у рука́х; у ная́ўнасці; у чыі́м
in the hands of
keep one’s hand in рабі́ць (што
lay/get one’s hands on
many hands make light work у калекты́ве рабо́та ідзе́ спарне́й;
not do a hand’s turn
off one’s hands ≅ з плячэ́й дало́ў;
on either/every hand
on hand на рука́х; у ная́ўнасці;
(it’s) on your hands ты адка́зны за гэ́та;
on the one hand… on the other hand… з аднаго́ бо́ку…, з друго́га/і́ншага бо́ку…;
out of hand бескантро́льна; неадкла́дна, за́раз жа; не
(it’s) out of your hands ты больш за гэ́та не адка́зны;
play into
put one’s hand in one’s pocket
(at) second/third hand з другі́х/з трэ́ціх рук;
take
take
throw one’s hand in
to hand паблі́зу, у ме́жах дасяга́льнасці;
turn one’s hand to
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
паку́ль,
1.
2.
3.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)