1.нареч. больш заўзя́та; больш лю́та; больш разлютава́на, больш раз’ю́шана; больш шалёна; больш зло́сна; больш заця́та; см.я́ро;
2.прил. больш заўзя́ты; больш лю́ты; больш разлютава́ны, больш раз’ю́шаны; больш шалёны; больш зло́сны; больш заця́ты; см.я́рый 1—3.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бушава́ць, ‑шую, ‑шуеш, ‑шуе; незак.
1. Бурна, імкліва выяўляць сваю сілу (пераважна разбуральную). А калі ўздымаецца бура, асабліва ўвосень, страшным робіцца наша возера. Яно бурліць і бушуе, як кіпень.Чарнышэвіч.Вецер, здавалася, цішэў, але грымоты яшчэ бушавалі над лесам.Якімовіч.Бушуе агонь, кідае цэлыя патокі полымя высока ў паветра.Колас.// Інтэнсіўна развівацца, расці. І адразу [Вольцы] прыснілася: бушавала цяжкім буйным коласам жыта...Васілевіч.//перан. Выяўляцца, развівацца з незвычайнай сілай (пра пачуцці). У ім [Адаме], відаць, бушаваў шалёны гнеў, і ён выбіраў, куды яго скіраваць.Дамашэвіч.[Аміля] крычала доўга, ужо не бачачы перад сабою Хурса. Само сабою пайшло бушаваць і рваць яе абурэнне, агіда і роспач.Чорны.
2.Разм. Бурна выказваць сваё незадавальненне, гнеў і пад.; буяніць. [Хлапчук] бушаваў добрых хвілін дзесяць. Потым, відаць, замарыўся — сціх.Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закусі́ць1, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак., што.
1. Заціснуць зубамі. Хлапчук закусіў ніжнюю губу і зірнуў спадылба на бацьку.Пальчэўскі.Зося зрабіла крок наперад, потым закусіла рог хусткі і пачала яшчэ пільней углядацца.Лупсякоў.
2.Разм. Адкусіўшы частку чаго‑н., пакінуць рэшту недаедзенай; надкусіць. Закусіць яблык.
•••
Закусіць цуглі — а) перастаць падпарадкоўвацца (пра каня). Калі пачалі рвацца першыя снарады, Міхасёў конь, спалоханы выбухамі, закусіў цуглі і панёсся, як шалёны, у лес.Машара; б) перан. Ісці напралом, дзейнічаць без аглядкі, ні з чым не лічачыся.
закусі́ць2, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак.
1.што, чым і без дап. Заесці што‑н. выпітае або з’едзенае. Закусіць горкае салодкім. □ [Кірыла і Тарас] выпілі па чарцы і закусілі цыбуляй.Гурскі.
2.Разм. Крыху паесці, перакусіць (у 2 знач.).
•••
Рукавом закусіць — выпіўшы, нічога не з’есці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ша́баш, ‑у, м.
У сярэдневяковых павер’ях — начное зборышча ведзьмакоў і ведзьмаў, якія ўчынялі шалёны разгул. Густая, рослая трава палегла, пераплялася, зблыталася, — няйнакш, як у ёй спраўлялі свой спрадвечны д’ябальскі шабаш тысячы маладых гуллівых чарцей.Сачанка.//перан. Зверскі ўчынак; варожы разгул. У .. [Сашкі] астаўся толькі адзін няпоўны дыск кулямёта. Ды і што ты тут зробіш, калі карнікаў поўны лес і яны, відаць, вяртаюцца з чарговага крывавага шабашу, нават жывёлу гоняць з сабой?Няхай.
шаба́ш, ‑у́, м.
Разм.
1. Заканчэнне работы; перапынак для адпачынку. Працягла гуў гудок на шабаш.Шынклер.
2.узнач.вык. Скончана, даволі; канец. — Бесхарактарны я, брат Стары, — на тон самабічавання з’ехаў Садовіч, — але пераеду ў другую школу, тады, брат, шабаш.Колас.//шаба́ш! Вокліч, каманда канчаць работу. — Шабаш, хлопцы! — падаў каманду Лапцін.Савіцкі.
[Стараж.-яўр.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
невменя́емый
1.юр./в невменя́емом состоя́нии у ста́не по́ўнай адсу́тнасці па́мяці;
он невменя́ем у яго́ по́ўнасцю адсу́тнічае па́мяць;
2.(раздражённый, не владеющий собой) непрыто́мны; (исступлённый) раз’ю́шаны, шалёны;
быть невменя́емым (вне себя́) не по́мніць сябе́;
невменя́ем от гне́ва не по́мніць сябе́ ад гне́ву.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
mad
[mæd]
adj.
1) ненарма́льны, звар’яце́лы; шалёны
2) дурны́, неразу́мны
3)
а) які́ страшэ́нна лю́біць што-н.
mad (after, about) — шалёна захо́плены (чым-н.)
б) дзі́ка ра́дасны або́ вясёлы
4) informal ве́льмі злы
to get mad — узлава́цца, мо́цна раззлава́цца
Don’t get mad at me — Ня гне́вайся на мяне́
like mad — шалёна, мо́цна або́ ху́тка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
savage
[ˈsævɪdʒ]1.
adj.
1) дзі́кі, дзікі́
2) нецывілізава́ны, ба́рбарскі; дзіку́нскі
savage customs — дзіку́нскія звы́чаі
3) лю́ты, зьве́рскі
a savage dog — лю́ты, кусьлі́вы саба́ка
4)
а) мо́цна ўзлава́ны, разью́шаны
б) неперабо́рлівы ў сло́вах, ла́янцы
5) непрыру́чаны, дзі́кі, дзікі́
2.
n.
1) дзіку́н -а́m., дзіку́нка f.
2) нястры́мны, шалёныабо́ лю́ты чалаве́к
3) нявы́хаваны чалаве́к
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
4.(о воске и т. п.) уст. чы́сты; (хрупкий) кро́хкі;
я́рый воск чы́сты воск;
я́рый чугу́н кро́хкі чыгу́н.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Аця́цца ’згубіць жаданне есці’ (Сцяц.). Да цяць, тну з развіццём значэння ад ’рэзаць, біць’ да ’рэзка мяняць стан або паводзіны’, параўн. зацяць, уцяць ’раптоўна змоўкнуць, схаваўшыся і прыслухоўваючыся’ (Мядзв.), зацін ’прымус’, зацінлівы ’наравісты’ (Гарэц., Сцяц.), затнуцца ’занатурыцца’ (Сцяц.), зацяты ’ўпарты’; магчыма, што на семантыку гэтых слоў аказалі ўплыў даўнія ўяўленні аб умяшанні звышнатуральных сіл (чым і тлумачылася рэзкая змена паводзін ці стану), параўн. безасабовыя формы дзеяслова зацяло́ (гаварыць) (Арх. Бяльк.), цяло́ ’схапіла, узяло’ (Нас.) і асабліва архаічнае палескае зацінаць ’загаворваць хатнюю жывёлу, якая згубілася ў лесе; заткнуўшы нож у дрэва, чараваць’, параўн. таксама засека ’чараўніцтва з мэтай, каб жывёла, якая адбілася ад статка, стаяла на адным месцы’. Дзеепрыметнік ацяты ’абрэзаны’ і ’наравісты’ адпавядае польск.ocięty зацяты, упарты, свавольны, шалёны’, ociętny ’тс’ (апошняе Брукнер (374) звязвае з архаічным ocokały ’заўзяты’ няяснага паходжання), параўн. таксама ст.-польск.o(b)cięt(y) ’той, каму адрэзалі якую-небудзь частку цела, часцей за ўсё галаву’ (Крупянка, Formacje, 70); наяўнасць балг.дыял.о́тет ’які цяжка згаджаецца’, ’непаслухмяны, своеасаблівы’, параўн. таксама выраз «ега́ си про́клет и о́тет» (каб ты быў пракляты і ?), дазваляе паставіць пытанне аб праславянскім архаізме o‑tętъ ’зацяты, наравісты’ (ад o‑tęti). Параўн. таксама ацяць.