1. Гараваць з прычыны чыёй‑н. смерці. Мы б хацелі, Каб чулі яны [загінуўшыя героі], Як смуткуе радзіма над імі!Броўка.
2. Перажываць смутак; сумаваць, журыцца. Сохне і смуткуе хлопец лета, Неспакой, трывога на душы: — Разлюбіла? Не, не веру ў гэта, Шле лісты і просіць: — Адкажы.Прануза.// Засмучацца, бедаваць. Думаючы пра ўсё гэта, Васіль хоць і смуткаваў у душы, што Усцю не застаў дома.., аднак іншы раз адчуваў задавальненне.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажа́рны Féuer-; Lösch-;
пажа́рная кама́нда Féuerwehr f -, -en, Löschmannschaft f -, -en;
пажа́рная аўтамашы́на Löschfahrzeug n -(e)s, -e;
пажа́рная трыво́га Féueralarm m -(e)s, -e;
пажа́рнае дэпо́ Féuerwache f -, -n;
◊ на ўся́кі пажа́рны (вы́падак) für den Nótfall
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
паве́траны Luft-;
паве́траная ата́ка Lúftangriff m -(e)s, -e;
паве́траны бой Lúftkampf m -(e)s, -kämpfe;
паве́траная прасто́ра Lúftraum m -(e)s, -räume;
паве́траная трыво́га Lúftalarm m -(e)s, -e, Flíegeralarm m;
паве́траным шля́хам auf dem Lúftwege
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Непералі́ўкі ’безвыходны стан’ (Касп.), ’неспакой, трывога, пагроза’ (Варл.), ’не на жарт’ (Шат.), неперэ́ліўкі, непярэ́ліўкі ’дрэнь справы, бяда будзе’ (Янк. 1, ТС), ст.-бел.непереливки ’не жарты, сур’ёзная справа’ (пач. XVI ст., КГС). Меркаванне Шатэрніка пра запазычанне з польск.nie przelewki ’тс’ не зусім абгрунтаванае, паколькі патрабуе дапушчэння фанетычнай адаптацыі слова ў беларускай мове. Хутчэй можна разглядаць як уласна беларускае ўтварэнне на базе фразеалагізма піва не пераліўкі ’пра цяжкае становішча, калі няма часу на разважанні’, параўн. у скарочаным выглядзе не пераліўкі ’не паласа, нічога добрага не чакай’ (ТС); ад пераліць, гл. ліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
blind
a
1) сляпы́
2) несапра́ўдны; халасты́ (пра стрэл)
~er Passagíer — [-'ʒi:r] безбіле́тны пасажы́р
~er Alárm — несапра́ўдная [памылко́вая] трыво́га
~ schréiben* — друкава́ць усляпу́ю (на пішучай машынцы)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
запру́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Збудаванне для пад’ёму ўзроўню вады ў рацэ; плаціна, гаць. Не даязджаючы да рэчкі, усе пазлазілі з фурманкі, каб запыніцца на мастку, палюбавацца двухпавярховым млыном і струменем вады, якая падала ўніз з запруды на вышыні некалькіх сажняў.Колас.На канаве калгас пабудаваў запруду, пачысціў ад раскі дно, і цяпер у ёй вада, як крынічная.Сабаленка.
2. Запруджанае месца. У замку трывога. Рэйтары ў запрудзе знайшлі цівуна, як выкошвалі зелле.Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мітрэ́нга, ‑і, ДМ ‑рэнзе, ж.
Разм.Трывога, неспакой, сумятня, разлад. Там, на суседскім агародзе, перапалох, мітрэнга. — Анютка, галубка! Пакліч свайго Васіля, няхай бярэ пілу і сякеру і хутчэй бяжыць сюды!.. — на ўсю сядзібу лямантуе баба Алімпа.Васілевіч.[Грасыльда:] Заснуць я, сын, тады не магла. Такая мітрэнга ў вёсцы .. [Бацьку] у штаб да Міхала цягалі, на калені ставілі, аўтамат чорны да грудзей прыстаўлялі.Пташнікаў.Мітрэнга цэлая ўзнялася пасля слоў чарнявага.. Усе паўставалі, хто сядзеў. Ігнась паспрабаваў загаманіць, але яго не слухалі. Гаварылі ўсе.Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мітрэ́нга, мітрэнг̌а, мітрэнка, в.-дзв.мітрэга ’трывога, хваляванне, непакой, сумятня, разлад, турбота, шум, перапалох, перашкода, прыгода’, бялын. ’вечарынка, бяседа’ (ТСБМ, Нас., Касп., Янк. 1, Бір. Дзярж., Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ; гродз., З нар. сл.; рагач., КЭС; бялын., Нар. сл.), стол.замытрэ́шка ’непакой’ (Вярэніч, вусн. паведамл.), мітрэнжыцца, мітрэнжыць, ваўк.мярэжыць, чэрв.мітрэжыцца, трак.мітранг̌аваць ’трывожыць, адчуваць непакой, недамаганне’, ’марудзіць’, мітрэнжанне ’сварка’, ’перашкода’ (Нас., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл., Нар. лекс.). З польск.mitręga ’перашкода’, ’цяганіна’ (Шатэрнік, 158; Пальцаў, Лекс. і грам., 38; Кюнэ, Poln., 77), якое ўтварылася пры дапамозе суф. ‑ęga ад mitr‑, роднаснага з mitwać ’блытаць’ mituś — гл. мі́тусь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
lotniczy
lotnicz|y
авіяцыйны; паветраны;
alarm ~y — паветраная трывога;
komunikacja ~a — паветраныя зносіны;
poczta ~a — авіяпошта;
port ~y — аэрапорт;
linia ~a — авіялінія;
zdjęcie ~e — аэраздымкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
адле́гчы, ‑ляжа; ‑лягуць; пр. адлёг, ‑легла і ‑лягла, ‑лягло; зак.
1.(звычайнасасловамі «сэрца», «ад сэрца», «на сэрцы»). Пераехаць адчувацца, знікнуць, супакоіцца; паслабіцца (пра трывогу, хваляванне, боль і пад.). І трывога ад сэрцаў Тады адлягла, Як з ракі па канаве Вада загула.Куляшоў.Сэрца не камень, адляжа.Прыказка.//безас. Адчуць палёгку, супакой. Ларыса супакоілася, на сэрцы ў яе адлягло.Кулакоўскі.
2. Спасці, паменшаць (пра мароз, холад). Мароз адлёг, і нават зрэдку пакапвала са стрэх.Чарнышэвіч./убезас.ужыв.Пад раніцу як быццам адлягло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)