celuloidowy
celuloidow|y
цэлулоідавы; цэлулоідны;
~a rączka parasolki — цэлулоідная ручка парасона
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Мятлі́шча, метлі́шчэ ’ручка мятлы’ (ТС). Да прасл. metъlisko/metъlišče. Гл. мятла́ 1. Аналагічна в.-дзв. мітлавішча ’тс’ з суфіксальным нарашчэннем ‑ov‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Hándgriff
m -(e)s, -e
1) прыём, ухва́тка
2) ру́чка, дзяржа́нне, рукая́тка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Лычок ’ручка на кассі’ (капыл., Шатал.). Да лучок, лук 1 (гл.). Відавочна, гэта «гіперправільная» форма (адваротная да рэгулярнай з’явы пераходу ы > у).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рункаві́ско ’ручка ў рыдлёўцы’ (Сл. рэг. лекс.). Мясцовае ўтварэнне на базе польск. ręka ’рука’ і суфікса ‑іск‑о, магчыма, да польск. rękojeść ’рукаятка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пупі́ца ’прывязка, якою прымацоўваецца біч да цапільна’ (ДАБМ, камент., 829). Відаць, ад капіца ’тс’ (гл.) пад уплывам пуп ’пупавіна’ або пупок ’ручка ў касе’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адкало́цца, -калю́ся, -ко́лешся, -ко́лецца; -калі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адпасці ад таго, што колецца, разбіваецца.
Адкалолася ручка ад збана.
2. перан. Парваць сувязь з кім-, чым-н., выйсці са складу якой-н. арганізацыі, групы і пад.
А. ад калектыву.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра што-н. прышпіленае: аддзяліцца, адпасці.
Брошка адкалолася.
|| незак. адко́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. адко́лванне, -я, н. і адко́л, -у, м. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пупо́к 1 ’пупок; страўнік у птушкі’ (ЛА, 1), польск. pępek ’страўнік курыцы або гусі, ці наогул птушыны’. Памянш. ад пуп (*pǫpъkъ), параўн. іншыя назвы птушынага страўніка: пуп, пу́пэ́ц, пупо́віна (гл. Жыв. св., 127).
Пупо́к 2 ’маленькі агурок, ад якога адпала кветка’ (Жд. 2). Гл. пупалка.
Пупо́к 3 ’малако ў рыбы’ (Янк. 3.), рус. пск. пупо́к ’ікра, часам рыбныя малокі’. Да пуп (гл.), параўн. пуп ’мяшочак з ікрой у рыбы’ (полац., Нар. словатв.), ’малако ў самцоў рыбы’ (бяроз., Жыв. НС).
Пупо́к 4 ’ручка ў касе’ (мін., чэрв., в.-дзв., Шатал.; круп., Нар. сл.; дзярж., З нар. сл.; Жд. 3; Шат.; Бяльк.; карм., Мат. Гом.; Варл.), укр. пупе́ць ’тс’, рус. бранск., смал. пупо́к ’тс’. Ад пуп ’выступ’ з актуалізацыяй значэння ’дзяржанне, ручка’, гл. пуп 3, параўн. рус. дыял. пуп ’ручка ў дзвярах’ і ’ручка ў касе’; відаць, другасна збліжанае з пуп (на целе), параўн.: pupok u kasie musia być na vyšyni kascovaha pupa (Варл.) і лу́чак мераюць да клуба (Цых.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ráute
f -, -n
1) матэм. ромб
2) тэх. ру́чка ключа́
3) карт. бу́бны
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Во́чапка ’дужка вядра, вешалка (у адзежы), рэмень у цэпе’ (БРС, КТС, Сцяц., Нар.); ’ручка (у кашалі)’ (Мат. Гом.). Ад ачапіць (гл.) пры дапамозе суф. ‑к‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)