радыёлака́цыя, ‑і, ж.

1. Выяўленне і вызначэнне месцазнаходжання розных аб’ектаў у прасторы па адбітых ад іх радыёхвалях.

2. Галіна навукі і тэхнікі, якая займаецца пытаннямі вызначэння месцазнаходжання наземных, паветраных і касмічных аб’ектаў з дапамогай радыёхваль.

[Ад слова радыё і лац. locatio — размяшчэнне, распалажэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раздо́льна, прысл.

1. Прысл. да раздольны.

2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць шырокай прасторы, раздолля. За акном было раздольна і хораша. Арабей. Шоўк травы сытым статкам калгасным прымят. Пастуху тут раздольна і весела. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тупало́бы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Някемлівы, неразумны, няздольны; тупагаловы. Ды і што ім сказаць, Тупалобым і дзікім, Зразумець хіба могуць яны, Што таго ты жадаў, Каб у шчасці вялікім Людзі працы жылі На прасторы зямным. Тарас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абсцы́са

(лац. abscissa = адрэзаная, абсечаная)

мат. адна з трох каардынат, якія паказваюць месцазнаходжанне пункта ў прасторы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

акрэ́цыя

(лац. accretio)

захоп нябесным целам рэчыва з акаляючай міжпланетнай прасторы, напр. захоп Зямлёй метэорнага рэчыва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

упіса́цца, -ішу́ся, -і́шашся, -і́шацца; -ішы́ся; зак., у што.

1. Запісацца куды-н.

У. ў спіс.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Умясціцца на якой-н. прасторы, у межах чаго-н. (разм.).

Сілуэт звера ўпісаўся ў здымак.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Гарманічна спалучыцца з акаляючым асяроддзем.

Новы дом упісаўся ў ансамбль вуліцы.

|| незак. упі́свацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рассе́яцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́ецца; зак.

1. Падаючы, сеючыся, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы.

2. Размеркавацца, размясціцца на вялікай прасторы, у розных месцах.

Байцы рассеяліся па лесе.

3. перан. Прайсці, знікнуць (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

Мая трывога не рассеялася.

|| незак. рассе́йвацца, -аецца і рассява́цца, -а́ецца.

|| наз. рассе́йванне, -я, н. і рассява́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рассы́паць, -плю, -плеш, -пле; -паны; зак.

1. што. Высыпаць, раскідаць, рассеяць па паверхні.

Р. вішні.

Р. грыбы.

2. што. Насыпаючы, размеркаваць, размясціць.

Р. бульбу ў два мяхі.

3. перан., каго-што. Размясціць уроскідку на якой-н. прасторы.

Р. роту ўздоўж дарогі.

|| незак. рассыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. рассыпа́нне, -я, н. і рассы́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 2 знач.; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

стано́вішча, -а, н.

1. Месцазнаходжанне ў прасторы.

Геаграфічнае с.

Беларусі.

2. Абставіны грамадскага жыцця, сукупнасць грамадска-палітычных адносін.

Міжнароднае с.

Эканамічнае с.

3. Абставіны, выкліканыя якімі-н. умовамі.

Цяжкае матэрыяльнае с.

Нелегальнае с.

4. Пастава цела або яго частак; поза.

Ляжачае с.

5. Месца ў грамадстве, роля ў грамадскім жыцці.

Службовае с.

6. Распарадак дзяржаўнага, грамадскага жыцця, устаноўленага ўладай.

Ваеннае с.

Асаднае с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бухма́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Пышны, пушысты. З аднаго боку бухматымі голлямі шапацелі хвоі, а з другога — пад ветрам ракаталі хвалі. Броўка. Грабель мільганнем, звонам кос Трымцяць ліловыя прасторы, І вось, нібы ў зялёным моры, Плыве бухматы воз. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)