Паліто́ ’верхняя вопратка, звычайна ніжэй каленаў, якая апранаецца на сукенку, касцюм і пад.’ (ТСБМ, Касп., Бяльк.), па́літа (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), паліто́н (ТСБМ), пальтон (Сл. Брэс.), пальто́цік (Сл. ПЗБ) ’тс’. З польск.palito, palton, paleton, paltocik, якія ўзыходзяць да франц.paletot < ісп.palletoque ’плашч з капюшонам’ < лац.palla ’верхняе адзенне’ (гл. Праабражэнскі, 2, 10; Брукнер, 392; Фасмер, 3, 194). Параўн. пальто.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рато́нда1 ’круглая пабудова’ (ТСБМ), ’тоўстая жанчына’ (Сл. ПЗБ), параўн. польск.жарг.rotunda ’таўсцяк’. Праз польскую з лац.rotundus ’круглы’.
Рато́нда2 ’жаночая доўгая накідка без рукавоў’ (ТСБМ), ратэ́нда ’шырокае адзенне’ (Сл. рэг. лекс.), параўн. рус.рото́нда ’жаночы плашч без рукавоў’. Праз польск.rotunda ’тып пелерыны ці спадніцы’ (Віткоўскі, Słownik, 166) з франц.rotonde ’тс’, што да лац.rotundus ’круглы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
медальён, ‑а, м.
1. Аздабленне авальнай ці круглай формы ў выглядзе футарала, унутр якога можна ўстаўляць фотаздымак або які‑н. талісман; носіцца звычайна на ланцужку на шыі. Налева ад трона, некалькі воддаль ад усіх, стаіць Гамлет. Па ім чорны аксамітавы плашч, на фоне якога блішчыць залаты ланцужок з вялікім медальёнам.«Полымя».
2. Рэльеф або малюнак у авальным або круглым абрамленні.
[Фр. médaillion.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напле́чнік, ‑а, м.
1. Наплечнае ўпрыгожаны на адзежы. Плашч з наплечнікамі.
2. Частка старадаўніх воінскіх даспехаў, якая засцерагала плячо ад удараў. Жалезныя наплечнікі.
3.Разм. У царскай Расіі — папярочны паток, які насілі як знак адрознення ваенныя і некаторыя чыноўнікі. Наплечнікі і бліскучыя гузікі інспектара зусім асляплялі палешукоў.Колас.
4. Частка спартыўнага рыштунку, якая ахоўвае ад пашкоджванняў верхнюю палову тулава і рук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Рмн. ‑жак; ж.
Драўляная, крыху звужаная к верху пасудзіна з прамых клёпак (для заквашвання цеста, салення і пад.). [Маша] раскрыла дзежку, удыхнула прыемны, кіслы пах рошчыны.Шамякін.І апалонік то і дзела Па дзежцы боўтаў жвава, смела І кідаў цеста ў скавародкі.Колас.[Дзед] зняў з вешалкі брызентавы плашч, у сенцах наліў з дзежкі ў біклажку квасу...Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капо́т1 ’капота, верхняе адзенне’ (мсцісл.Бяльк.), капота ’верхняе (святочнае) адзенне’ (Шат., Шпіл.; паўд.-усх., КЭС), ’род верхняга адзення’ (Гарэц., Бес.); ’жакет, фуфайка, халат’ (астр., смарг.), раг., паст. (Сл. паўн.-зах.), ’плашч з даматканага сукна’ (Сцяц., зэльв.), ’доўгая верхняя мужчынская вопратка з даматканага сукна’ (Сцяшк.), ’шляхецкі шарак з металічнымі гузікамі’ (гродз.Нар. сл.), ’кароткае самаробнае і паношанае верхняе адзенне’ (клец.Нар. лекс.), ’дзіцячае або жаночае адзенне накшталт паліто’ (дзярж., Нар. сл.), ’сукенка з рукавамі’ (ст.-дар., Нар. сл., ТСБМ), капот ’тс’ (браг.З нар. сл.), драг. ’сукенка для дзіцяці’ (Сл. паўн.-зах.). З франц.capote ’плашч з капюшонам’, ’жаночы капялюш’ праз польск. мову, у якой існуе з XVII ст. (Слаўскі, 2, 58–59). Параўн. ка́па (гл.). Форма капот, відавочна, з рус.капот ’жаночы халат’.
Капо́т2 ’адкідная металічная накрыўка ў машынах’ (ТСБМ) — культурнае слова з пач. XX ст., запазычанае, відаць, з рус.капот ’тс’, якое з франц.capot.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сая́н ’шарсцяная даматканая спадніца’ (Касп.), ’шарсцяная спадніца з каснікамі, андарак’ (Бяльк., Малч., Сл. ПЗБ), ’шарсцяная спадніца з купленай тканіны’ (Малч.), ’верхняя світка з чырвонага сукна, лепшая адзежа’ (Мядзв.), ’зімовая шарсцяная спадніца’ (Тарн.), ’спадніца, сарафан’ (Пал., ДАБМ, камент., 933; віц., магіл., Шн. 1), ’спадніца з ільняной тканіны’ (Нік., Оч.), ’тонкае сукно’ (Гарэц.), ’паўсукно’ (Сл. ПЗБ), ’палатно з воўны’ (Інстр. 1), сая́н, сая́к ’суконная спадніца’ (Мат. Гом.). Рус.цвяр., смал.сая́н ’сарафан з даматканай фарбаванай тканіны, расхінны сарафан’, курск. ’высокая спадніца з падцяжкамі’. Запазычана праз польск.sajan ’плашч’ (ст.-польск.sajan ’кароткі салдацкі кафтан’) з італ.saione, ’грубая шарсцяная фуфайка’ < saio ’простая фуфайка, салдацкая куртка’ < лац.sagum ’салдацкі плашч’, кельцкага паходжання (Мацэнаўэр, 302, Брукнер, 479; Фасмер, 3, 567). Ст.-бел.саянъ, соянъ (XVI ст.) са ст.-польск., гл. Булыка, Лекс. запазыч., 109. Літ.sajõnas, sejõnas, sijõnas ’спадніца, летняя жаночая вопратка’ паходзяць з усходнеславянскіх моў, гл. Скарджус, Slav., 195.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Капу́за ’вялікая зімовая, цыліндрычнай формы, неакуратная футраная шапка’ (кобр.Шн. 3; Сцяшк., Сцяц., зэльв.; драг.Нар. словатв.); ’канфедэратка, абшытая чорным футрам’ (Федар. Рук.), капуся ’льняныя або саламяныя абручы, якія паляшучкі надзявалі на галаву пад хустку, каптур’ (Тарн.). Заназычана, як і ўкр.капуза ’тс’, з польск.kapuza, якое з ням.Kapuze < італ.сарриссіо ’пакрыццё галавы, каптур’ < с.-лац.caputium ’капюшон манаха’ < сарра ’плашч’ (Слаўскі, 2, 63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
набярэ́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Размешчаны на беразе, каля берага. Ліна апранула плашч і падалася на бульвар да набярэжнага парапета.Хомчанка.Аднойчы пад вечар, ідучы з працы па набярэжным бульвары, Міхась нечакана сустрэў.. франтавіка з іх вёскі.Машара.
2.узнач.наз.набярэ́жная, ‑ай, ж. Бераг, умацаваны сцяной з граніту, каменю і г. д. Гранітная набярэжная.// Вуліца, якая ідзе ўздоўж такога берага. Буднік дайшоў да універсітэцкай набярэжнай.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
robe
[roʊb]1.
n.
1) хала́т, шляфро́к -а m., даўга́я, шыро́кая адзе́жына
2)
а) ма́нтыя, то́га f.
a judge’s robe — судзе́йская то́га
б) мана́ская ма́нтыя
3) на́кідка f ., плашч -а́m., капо́та f.
2.
v.
апрана́цца, убіра́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)