запе́рціся, ‑пруся, ‑прэшся, ‑прэцца; ‑промся, ‑працеся; пр. запёрся, ‑перлася і ‑пёрлася; зак.
1. Знаходзячыся дзе‑н., замкнуць дзверы на замок, засаўку і пад.; закрыць уваход да сябе. Пік ужо раззлаваўся і, насварыўшыся на жонку, запёрся ў бакоўцы.Быкаў.//перан. Адасобіцца, адмежавацца ад навакольнага свету. Заперціся ў чатырох сценах.
2. Замкнуцца, зачыніцца. Вароты запёрліся.
3.Зак.да запірацца (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сакрэ́т¹, -у, М -рэ́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што падлягае захаванню ўпотай, аб чым не гавораць усім.
Не выдаць с.
У мяне няма сакрэтаў ад бацькоў.
2.чаго. Тайны спосаб вырабу.
С. вытворчасці.
С. прыгатавання каньяку.
3.чаго. Скрытая прычына.
С. поспеху.
4. Мудрагелістая канструкцыя ў якім-н. механізме.
Замок з сакрэтам.
5. Дадатковы патайны пост, які размяшчаецца вартаўнічай аховай на найбольш небяспечных подступах праціўніка.
Назначыць байцоў у с.
◊
Не рабіць сакрэту — не ўтойваць чаго-н., калі гэта не выклікаецца патрэбамі.
|| прым.сакрэ́тны, -ая, -ае (да 1 і 4 знач.).
Вельмі сакрэтна (прысл.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
insert
[ɪnˈsɜ:rt]
v.t.
1) устаўля́ць
to insert a letter in a word — уста́віць лі́тару ў сло́ва
2) усо́ўваць, утыка́ць
to insert a key in a lock — усу́нуць ключ у замо́к
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прыла́дзіцьсов.
1. прила́дить, приде́лать; пристро́ить;
п. замо́к да дзвярэ́й — прила́дить (приде́лать) замо́к к две́ри;
п. агло́блю да сане́й — прила́дить огло́блю к саня́м;
2. (расположить что-л. по отношению к чему-л.) приста́вить;
п. ле́свіцу да чаго́-не́будзь — приста́вить ле́стницу к чему́-л.;
3. (сделать соответствующим по размерам) подогна́ть, пригна́ть;
п. ра́му да акна́ — подогна́ть (пригна́ть) ра́му к окну́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
1. Адчыніць што‑н. замкнёнае. Адамкнуць дзверы.// Зрабіць незамкнёным, адкрыць. [Гаўрусь Каляда] адамкнуў вялізны замок, выняў абадок са скабы, і скрыпучая палавіна гуменных варот адчынілася.Брыль.
2. Зняць прымкнутае. Адамкнуць штык (ад вінтоўкі).
3.перан. Зрабіць вядомым тое, што раней скрывалася, утойвалася; раскрыць. Дагадваецца войт, што Папас і ёсць той ключ, якім можна адамкнуць месца туляння дзеда Талаша.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здараве́нны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Высокага росту, моцнага целаскладу; дужа здаровы (пра чалавека). Першы сусед, які прыйшоў пабачыцца з .. [Антосем] быў Яўхім Мядзведзь, дужы, здаравенны мужчына, заядлы паляўнічы.Чарнышэвіч.Тарпак быў здаравенны, грудасты, шыракаплечы, і яго «пярэпалахі» выклікалі агульны смех.Колас.
2. Вельмі вялікі; велізарны (пра рэчы, прадметы). Гумно здаравеннае. Зірнеш на ніз — ледзь не закружыцца ў вачах.Брыль.На варотах вісеў здаравенны, кавальскай работы, замок.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сакрэ́тны
1. gehéim; vertráulich (канфідэнцыяльны);
сакрэ́тны дакуме́нт Gehéimdokument n -(e)s, -e;
2. (патайны, з сакрэтам) Gehéim-;
сакрэ́тны замо́к Gehéimschloss n -es, -schlösser;
сакрэ́тны спо́саб вытво́рчасці Gehéimverfahren n -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
сакрэ́т1
(фр. secret, ад лац. secretum = таемнае)
1) тайна, таямніца; тое, што падлягае захаванню ўпотай;
2) тайны спосаб атрымання, вырабу чаго-н., які невядомы іншым;
3) патайная канструкцыя ў механізме (напр.замок з сакрэтам);
4) перадавы патайны ваенны вартавы пост (напр. выстаўлены с.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
lock2[lɒk]n.
1.замо́к
2. шлюз
3. сто́пар (у механізме)
4.sport захва́т (у барацьбе)
♦
under lock and key пад замко́м;
lock, stock and barrel по́ўнасцю, ца́лкам, з усі́мі прынале́жнасцямі;
They rejected my proposal lock, stock and barrel. Яны поўнасцю адхілілі маю прапанову.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сляса́к ‘прыстасаванне ў выглядзе рычажка ў клямцы, пры дапамозе якога адчыняюцца і зачыняюцца дзверы’ (ТСБМ, Касп., Сцяшк., Жд. 2, Янк. 2), сляса́к, сліса́к, слейса́к ‘тс’ (Бяльк., Сл. ПЗБ), слю́сак ‘тс’ (ТС), сюды ж сляса́к (сліса́к) ‘дошчачка або пучок саломы, якія ўстаўляюцца ў прарубку ў бярозе для стоку бярозавага соку’ (Бяльк.), сліса́к ‘шабля’ (Шымк. Собр.). З польск.ślosak, ślusak, szlisak ‘рычажок у клямцы’. У польскай, відавочна, з ням.Schluß ‘затвор, затычка’, Schloss ‘замок, засоў’; гл. Варш. сл.; ЕСУМ, 5, 313. Аднак значэнне ‘шабля’, гл. таксама слісачок ‘жалезца, пры дапамозе якога паварочваецца засоў’ (Шымк. Собр.), робіць гэтую этымалогію праблематычнай. Параўн. і літ.slė́sna ‘ступня, плюсна’.