reverse

[rɪˈvɜ:rs]

1.

n.

1) адваро́т -у m., адваро́тны бок

on the reverse of the medal — на адваро́це мэдаля́

2) адваро́тнае n.

3) за́дні ход

4) зьме́на на го́ршае; паго́ршаньне, пагаршэ́ньне n.

2.

adj.

адваро́тны, супрацьле́глы

reverse motion — рух у адваро́тным кіру́нку

3.

v.t.

1) заваро́чваць; зьмяня́ць кіру́нак

2) вываро́чваць навы́варат

3) пераваро́чваць, перакуля́ць дагары́ нага́мі

4) зьмяня́ць на адваро́тнае; анулява́ць, скасо́ўваць (зако́н, пастано́ву)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

tail

[teɪl]

1.

n.

1) хвост хваста́ m.

2) зад -у m.

3) хво́сьцік -а m. (прычо́ска)

4) Sl. шпік, шпег -а, дэтэкты́ў -ва m.

2.

v.t.

1) быць у хвасьце́

2) Sl. хадзі́ць, сачы́ць за кім

3.

v.i.

заніка́ць, прапада́ць; ме́ншаць

4.

adj.

за́дні, у хвасьце́

•

- a tail wind

- tail light

- tails

- tail off

- turn tail

- at the tail of

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

rear

I [rɪr]

1.

n.

1) за́дняя ча́стка; зад -у m.

2) тыл (а́рміі або́ флёту)

2.

adj.

за́дні, тылавы́, ты́льны

the rear door — за́днія дзьве́ры

•

- at the rear of

- in the rear of

II [rɪr]

v.t.

1) гадава́ць, выро́шчваць, разво́дзіць; узгадо́ўваць

2) узно́сіць, будава́ць

3) падыма́ць

to rear one’s head — падыма́ць галаву́

4) станаві́цца дубка́

The horse reared — Конь стаў дубка́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ГОМАСЕКСУАЛІ́ЗМ

(ад гома... + лац. sexualis палавы),

сексуальная інверсія, гомаэратызм, сексуальнае адхіленне, якое характарызуецца палавой схільнасцю да асоб свайго полу. Вядомы са старажытнасці. Сюжэты на гэту тэму трапляюцца на наскальных відарысах каменнага веку. Пашыранасць гомасексуалізму ў свеце вагаецца сярод мужчын ад 1 да 4%, у жанчын ад 1 да 3%. Пры мужчынскім гомасексуалізме задавальненне палавой цягі ажыццяўляецца рознымі шляхамі, у т. л. праз увядзенне палавога члена ў задні праход партнёра (педэрастыя), пры жаночым гомасексуалізме (гл. Лесбіянства) — шляхам узбуджэння палавых органаў рознымі часткамі цела партнёршы або шляхам імітацыі палавога акта. Гомасексуалізм можа быць пастаянны або часовы. На фарміраванне гомасексуалізму ўплываюць генетычныя фактары і асаблівасці індывід. развіцця.

Гомасексуалізм асуджаўся грамадствам ва ўсе часы. Адмоўныя адносіны да гомасексуалізму ўзмацніліся з пераходам да хрысціянства. У сярэднявеччы гомасексуалізм праследаваўся законам, царквой, інквізіцыяй. У наш час гомасексуалізм небяспечны ў сувязі з пашырэннем СНІДу, адной з крыніц якога з’яўляюцца гомасексуальныя кантакты. Сучасныя навук. ўяўленні зыходзяць з таго, што гомасексуалізм — толькі інш. сексуальная арыентацыя (не хвароба ці ненармальнасць). У шэрагу краін Амерыкі і Еўропы пачаліся працэсы легалізацыі гомасексуалізму. Прафілактыка гомасексуалізму заключаецца найперш у правільным гігіенічным і палавым выхаванні, фарміраванні ў дзіцяці адпаведных паларолевых паводзін і арыентацый.

т. 5, с. 330

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

двор м

1. Hof m -(e)s, Höfe;

за́дні двор Hínterhof m;

уну́траны двор Ínnenhof m;

2. (сялянская гаспадарка) Hof m, Báuernhof m, Gehöft n -(e)s, -e;

3. (маёнтак) Gútshof m; (манарха) Hof m;

зае́зны двор Éinkehr f -, -en; Hérberge f -, -n; Wírtshaus n -es, -häuser;

птушы́ны двор Geflügelhof m, Hühnerhof m;

мане́тны двор Mǘnz(präge)stätte f -, -n, Münze f -, -n;

на дварэ́ (на вуліцы) dráußen, im Fréien;

◊ ні кала́ ні двара́ wéder Haus noch Hof

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

зга́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. згас, ‑ла; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перастаць гарэць, свяціць; патухнуць, загаснуць. Ракета прарэзала заслону дажджу, зашыпела ў вышыні і згасла. Шамякін. Пад вечар згаслі яркія кастры. Танк. / Пра канец дня і надыход ночы. Дзень згас.

2. перан. Знікнуць, кончыцца (пра пачуцці, надзеі і пад.). Не згасне той запал агністы, З якім пад шолах кумача Кляліся сэрцам урачыста Ва ўсім браць прыклад з Ільіча. Бялевіч. На задні план сышлі згрызоты, Агонь і жар у сэрцы згас. Колас. / Пра жыццё, сілы. Яшчэ ў грудзях не згаслі сілы, Яшчэ не слабнуць сэрца крылы, Не адцвіла ў душы вясна! Гілевіч. // Зачахнуць, памерці (пра чалавека). [Маці] хутка згасла на непасільнай працы, як свечка на ветры, у свае трыццаць дзевяць год. Клышка. Згас стары дзядок без болю, Раз ці два адно зяхнуў. Колас. // Страціць жывасць, выразнасць (пра вочы, позірк, усмешку). Вясёлая, але пустая гаманлівасць пакінула.. [Васіля], усмешка на чырванашчокім твары згасла. Мележ.

3. перан. Страціць значэнне, забыцца. Ніколі не згасне слава аб тых, хто аддаў сваё жыццё ў імя людскога шчасця. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мост в разн. знач. мост, род. мо́ста м.;

железнодоро́жный мост чыгу́начны мост;

а́рочный мост а́рачны мост;

цепно́й мост ланцуго́вы мост;

вися́чий мост віся́чы мост;

за́дний мост авт. за́дні мост;

коле́йный мост каляі́нны мост;

сде́лать мост спорт. зрабі́ць мост;

консо́льный мост кансо́льны мост;

наплавно́й мост наплаўны́ мост;

понто́нный мост панто́нны мост;

подъёмный мост пад’ёмны мост;

возду́шный мост паве́траны мост;

разводно́й мост развадны́ мост;

развести́ мост разве́сці мост;

навести́ мост наве́сці мост;

◊

сжечь мосты́ масты́ спалі́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

план м

1. Plan m -(e)s, Pläne; (заданне) Plánsoll n -s, -s; Plánziel n -(e)s, -e; (праект) Entwúrf m -(e)s, -würfe;

навуча́льны план Léhrplan m;

тэматы́чны план Thémenplan m;

калянда́рны план Termínplan m;

склада́ць план éinen Plan áufstellen [entwérfen*, erstéllen];

стро́іць планы Pläne schmíeden;

выко́нваць план den Plan erfüllen [áusführen];

2. (малюнак) Plan m, Grúndriss m -es, -e;

3.

пярэ́дні план Vórdergrund m -(e)s;

за́дні план Híntergrund m -(e)s;

на пярэ́днім плане im Vórdergrund;

буйны́м планам кіно in Gróßaufnahme

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

адысці́, адыду́, ады́дзеш, ады́дзе; адышо́ў, -шла́, -ло́; адыдзі́; зак.

1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго-, чаго-н.

Ён адышоў ад вогнішча на ўзгорак.

2. разм. Пайсці, адправіцца куды-н.

Дзеці адышлі ў майстэрню.

3. Перамясціцца, аддаліцца (пра падзеі, з’явы прыроды і пад.).

Ваенная хваля адышла на захад.

4. перан. Падняцца ў якіх-н. адносінах на вышэйшую ступень.

Сын не далёка адышоў ад бацькі.

5. Пакінуць свае ранейшыя пазіцыі; адступіць.

Казакі зняліся з пазіцыі і адышлі за Нёман.

6. перан. Перастаць займацца якой-н. справай, пакінуць ранейшы занятак; адхіліцца ад ранейшага кірунку ў рабоце, гутарцы, разважаннях і пад.; парваць сувязь з кім-, чым-н.; зрабіцца далёкім, чужым для каго-, чаго-н.

А. ад тэмы размовы.

А. ад літаратуры.

А. ад спраў.

7. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго-н.

Завесы адышлі.

8. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне; зрабіцца зноў адчувальным, рухомым (аб змерзлых, здранцвелых частках цела); супакоіцца, прыйсці ў сябе пасля зведанага перапалоху, гневу, хвалявання і пад.

Янка ўжо адышоў ад разгубленасці.

Малая ўжо за гэты час адышла, адужала.

Рукі сагрэліся і адышлі.

9. Перайсці ва ўласнасць каго-н. другога.

Дом адышоў сыну.

10. Закончыцца, мінуць, перастаць існаваць; зрабіцца гісторыяй, мінуўшчынай, легендай.

Жніво адышло.

11. разм. Перастаць дакучаць, турбаваць.

Адыдзі!

◊

Адысці на задні (на другі план) — страціць актуальнасць, стаць другарадным.

Адысці ў нябыт (у мінулае) — не астацца ў памяці людзей.

|| незак. адыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. адыхо́д, -у, М -дзе, м.; прым. адыхо́дны.

○

Адыходны промысел (уст.) — часовая, сезонная работа сялян па-за вёскай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак.

1. Ступіўшы назад, убок, аддаліцца, адысці ад каго‑, чаго‑н. Сяўрук ужо адступіў крыху назад, бо нехта, мусіць знячэўку, разоў два сыпануў яму на ногі мокрай, напалам з глеем зямлі. Кулакоўскі. — Кр-рам-нёў? — усклікнуў Алік і адступіў на крок назад, нібы хацеў лепш разгледзець хлопца. Шашкоў. // перан. Стаць больш аддаленым ад чаго‑н., адсунуцца. Паплылі сіняватыя дымкі, весела затрашчала, разгараючыся, сучча. Паляна нібы пашырылася, цемень адступіла ў бакі. Сіняўскі. // перан. Стаць менш важным, менш значным. Адступіць на задні план.

2. Адысці назад пад націскам праціўніка, пакінуўшы свае ранейшыя пазіцыі. Чые гарматы страляюць, .. [Пракоп] не ведаў, але цяпер ён быў упэўнены, што нашы не адступілі. Якімовіч.

3. перан. Адмовіцца ад сваіх намераў, задум; спасаваць. Тыя ж людзі, што зрабілі.. [шлях], праявіўшы ў працы сапраўдны подзвіг, у другой справе здаліся, адступілі перад значна меншым і цяпер, выходзіць, смяяліся самі з сябе. Ракітны. Я ўжо рашыў дазволіць.. [жанчыне] спатканне, але нешта ўстрымлівала мяне сказаць ёй пра гэта адразу, адразу адступіць перад ёю. Васілевіч.

4. перан. Перастаць прытрымлівацца чаго‑н.; парушыць што‑н. прынятае, устаноўленае. Адступіць ад жыццёвай праўды. Адступіць ад плана.

5. Разм. Паменшыцца; адлегчы; спасці. Нарэшце мароз адступіў — сад дацвітаў. Васілевіч.

6. Пішучы, друкуючы, пакінуць месца ад краю ліста. Адступіць на 2 сантыметры ад краю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)