маральнае патрабаванне; неабходнасць выканання чалавекам пэўных дзеянняў, якія вызначаюцца грамадствам і ў аднолькавай ступені адносяцца да ўсіх яго членаў. Па значэнні блізкі да паняцця доўг, у якім агульны, універсальны характар грамадска значных патрабаванняў ператвараецца ў асабістую задачу канкрэтнага індывіда, абумоўленую акалічнасцямі яго жыцця. Да асн. грамадзянскіх абавязкаў, зафіксаваных у Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, адносяцца: выкананне законаў рэспублікі, павага да яе нац. традыцый, годнасці, правоў, законных інтарэсаў інш. асоб; зберажэнне прыроды, культ. спадчыны, абарона Радзімы, клопат пра дзяцей, бацькоў і інш.
|| незак.адпрацо́ўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).
|| наз.адпрацо́ўванне, -я, н. (да 1, 2 і 4 знач.) іадпрацо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вы́пуст ’зямля, карыстаннем якой пагашаюць доўг (у актах XVI–XVII стст.)’ (Яшк.); ’месца пасеву, якое вытравіла, вытаптала жывёла (Нас.)’, ’выган’ (Бел. арх., 1, 33, 41, 75). Укр.ви́пуст ’месца каля вёскі, куды выпускаюць жывёлу’, польск.дыял.wypust ’выган’, чэш.výpust ’месца, аддаленае ад чалавечага жылля’. Відавочна, аддзеяслоўныя ўтварэнні ад двух розных дзеясловаў: вы́пусціць (у значэнні ’выган’) і вы́пусташыць (гл. пустошыць) (у апошніх значэннях) з усячэннем у другім выпадку экспрэсіўнага суфікса. Параўн. таксама рус.вы́пустовать (пск., смал.) ’спустошыць, патравіць жывёлай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
debt
[det]
n.
1) доўг, до́ўгу; pl. даўгі́
get/run into debt — зале́зьці ў даўгі́
be in debt — быць вінава́тым каму́
2) праві́на f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
отда́тьсов., в разн. знач. адда́ць, мног. пааддава́ць;
отда́ть долг адда́ць доўг;
отда́ть жизнь за свобо́ду и незави́симость Ро́дины адда́ць жыццё за свабо́ду і незале́жнасць Радзі́мы;
отда́ть ребёнка в шко́лу адда́ць дзіця́ ў шко́лу;
ружьё о́тдало в плечо́ стрэ́льба аддала́ ў плячо́;
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адпла́та, ‑ы, ДМ ‑плаце, ж.
1. Разлік, плата (за працу, паслугу, доўг); аплата. [Байкач:] Што вам трэба? [Пякарская:] Адплата па векселях.Гурскі.[Сёмка:] — Уся сям’я працуе цэлы год, а ў канцы — нічагусенькі ў адплату.Гартны.[Сімон:] — Зямлю іхнюю.. [жанчын] бяру сабе ў адплату доўгу.Самуйлёнак.// Аддзяка за клопат, дбанне.
2.перан. Помста, кара за злачынства, крыўду. [Алешын:] Яшчэ душа адплатаю гарыць — Ні смерці жах, ні чорны цень магілы Агонь душы не здольны пагасіць.Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)