прысядзі́бны, ‑ая, ‑ае.

Які размяшчаецца, знаходзіцца пры сядзібе. Прысядзібны ўчастак. Прысядзібныя землі. □ Сонца ўжо даўно зайшло, і лёгкі змрок ахутваў хаты і прысядзібныя дрэвы. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

і́снасць, ‑і, ж.

Тое, што і сутнасць. Ох, гэтыя ціхія маладыя людзі! Іх сапраўдную існасць даўно вызначыла народная мудрасць: у ціхай бухце чэрці водзяцца. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

галано́гі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Босы, з голымі нагамі. На тапчане сядзіць ужо даўно не злосная на бабулю Ніна, а перад ёю галаногі, вясёлы Толік. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адстагна́ць, ‑стагну, ‑стогнеш, ‑стогне; зак.

1. Перастаць стагнаць. Адстагнаў, адмаліўся, адплакаў даўно ўжо наш працоўны народ. Машара. // перан. Скончыць пакутаваць; памерці.

2. Прастагнаць пэўны час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заспа́ны, ‑ая, ‑ае.

Са слядамі нядаўняга сну; сонны. Заспаны твар. Заспаныя вочы. □ Назаўтра я прачнуўся позна: ужо даўно была раніца. Заспаны, выйшаў на ганак. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прыкаву́лак (прыкаву́лык) ’завулак’ (Бяльк.). Дэрывацыйны карэлят да закаву́лак, параўн. рус. закоу́лок, усходнеславянскае прэфіксальнае ўтварэнне ад *коулок < *улок ’вуліца’ (КЭСРЯ, 114), параўн. тут яшчэ ст.-рус. улъка, улка (Сразн.). Наяўнасць беларускага слова пацвярджае рэальнасць даволі праблематычнага раней коулок і робіць прапанаванню ужо даўно версію прымальнай. Гл. таксама Шанскі (2, 6, 40). Параўн. ву́лка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мешчанчу́к, ‑а, м.

Разм. Зніж. да мешчанін. Ці даўно .. [Лабановічу] самому, калі вучыўся ён у семінарыі, крычалі мешчанчукі: «Лямец, лямец! На якой бярозе ты лапці павесіў?» Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

звечарэ́ць, ‑эе; безас. зак.

Пра надыход вечара, цемнаты. Ужо даўно звечарэла, і ў хатах усюды свяціліся агні. Колас. Звечарэла, сцямнела неба. Сцішылася вёска, нарыхтавалася спачыць. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здзірване́ць, ‑ее; зак.

Пакрыцца дзірваном, ператварыцца ў дзірван. Праз колькі часу выбіліся на лясную дарогу. Па ёй даўно ніхто не ездзіў — дарога зарасла травой, здзірванела. Паўлаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развінці́ць, ‑вінчу, ‑вінціш, ‑вінціць; зак., што.

Разняць, разабраць што‑н. звінчанае. Развінціць рэйкі. □ Плуг даўно валяўся на ферме, пакуль яго не развінцілі і не расцягнулі. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)