Рабэ́йза ’вяснушкаваты чалавек’ (дзятл., Сл. ПЗБ; навагр., Нар. словатв.; клец., Нар. лекс.; Янк. 3.), рабе́йза ’тс’ (ст.-дар., ЖНС), рабэ́йжа ’рабы’ (карэліц., Нар. лекс.). Утвораны ад прыметніка рабы́ (гл.) з дапамогай суфікса ‑эйз‑а (‑эйж‑а) (Сцяцко, Афікс. наз., 134).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дары́ць I несов.

1. дари́ть, приноси́ть в дар; подноси́ть, преподноси́ть;

д. кве́ткі — дари́ть (подноси́ть, преподноси́ть) цветы́;

2. (награждать) дари́ть; жа́ловать;

д. сваёй ува́гай — дари́ть свои́м внима́нием

дары́ць II сов. (рылом — о животных) доры́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

та́лент м.

1. род. та́ленту (природные способности) тала́нт; дарова́ние ср.; дар;

2. род. та́лента (талантливый человек) тала́нт, дарова́ние ср.;

малады́я ~ты — молоды́е тала́нты (дарова́ния);

◊ закапа́ць т. у зямлю́ — закопа́ть (зары́ть) тала́нт в зе́млю

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

speech

[spi:tʃ]

n.

1) мо́ва, гаво́рка f.

His native speech was Belarusian — Яго́ная ро́дная мо́ва была́ белару́ская

2) прамо́ва f., сьпіч -у m

to make a speech — вы́ступіць з прамо́вай

gift of speech — дар красамо́ўства

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ахвя́ра, ‑ы, ж.

1. Прадмет або жывая істота, прынесеныя ў дар бажаству паводле абрадаў некаторых рэлігій.

2. Добраахвотная ўступка, адмаўленне, адрачэнне на карысць каго‑, чаго‑н. Навука патрабуе ахвяр. Ахвяра пешкі. □ Галіна перайшла да сваёй цёткі, уступіўшы свой пакой Андрэю. Андрэй спачатку не згаджаўся прыняць такую ахвяру. Рамановіч.

3. Пра таго, хто пацярпеў або загінуў ад якога‑н. няшчасця, стыхійнага бедства, сацыяльнага зла, нядобрых людзей. Ахвяры вайны. Ахвяра аўтамабільнай катастрофы.

•••

Пасці ахвярай чаго гл. пасці.

Прынесці ў ахвяру што гл. прынесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прыно́с, мн. л. прыно́сы ’падарункі’ (пух., Сл. ПЗБ). Ст.-бел. принос ’ахвяра; прынашэнне’. Узыходзіць да прасл. *prinosъ < *nositi (sę) (гл. насі́ць, а таксама ЭССЯ, 25, 206–210; зрэшты, не выключана і іншая магчымасць, а менавіта: *prinosъ < *nosъ 2 з адпаведнай семантыкай, гл. ЭССЯ, там жа, 216). Ст.-слав. приносъ ’прынашэнне; ахвяра, дар; прыбытак, даход’, ст.-рус. приносъ ’прынашэнне; ахвяра, дар; пасаг (?)’ (Сразн.), польск. przynos, балг. при́нос, рус. дыня. прино́с ’у вясельным абрадзе — падарунак (нявесце, маладым, бацькам маладых)’, прино́сный ’падораны’, укр. при́нос ’падарунак; прынашэнне, ахвяраванне; ахвяра’, прино́сини ’падарунак; прынашэнне’. Параўн. цікавае каш. bradło ’пасаг’ з “адваротнай” семантыкай — ’тое, што бяруць’ (SEK, 1, 138). Гл. таксама БЕР, 5, 726.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Моўна ’выразна, моцна’ (Нас.), моўнасць ’вымова, дар слова, выразнасць’ (Нас., Др.-Падб., Гарэц.), моўны ’размоўны, гаваркі, які валодае прыгожай мовай’, ’ветлівы’ (Нас., ТС; гродз., Сцяшк. Сл.). Паланізмы. Параўн. польск. mownie, mowność < mowny, mówny ’які можа гаварыць, якому лёгка гаварыць аб чым-небудзь, гаваркі, балбатлівы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пералёк ’пярэпалах’: захварэў од паралёку ’пярэпалах’ (брэсц., ЛА, 3), пералёкі ’перапуд’ (Нас.), смал. перелёк ’перапалох’. Гл. пераля́к (< прасл. *per‑lękъ): мена я (< ę) > ё вядомая і ў іншых гаворках: ст.-дар. ад ізлёку, талач. ату лёку, добр. ад улёку — пра гэта гл. Карскі, 1, 99.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прасві́рка, просвіра ’белая круглая булачка з прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца ў абрадах набажэнства’ (ТСБМ), параўн. укр. просвирка ’тс’, рус. просви́ра, просви́рка, ст.-слав. просфора, просвора ’тс’, што да грэч. προσφορά ’дар, паднашэнне’ (Праабражэнскі, 2, 131; Фасмер, 3, 377; ЕСУМ, 4, 601). Гл. таксама праскура.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сура́гі ’рагі (пацёкі на вокнах)’ (ст.-дар., Сл. ПЗБ), суру́гі ’тс’ (слуц., Сл. ПЗБ), суро́гі ’рагі поту’ (люб., Жыв. НС), сурагі́ ’сляды поту, слёз на твары’ (ЛА, 3). З літ. srúogos ’тс’ (Сл. ПЗБ, там жа). Пра іншыя варыянты тлумачэння паходжання слова гл. рага.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)