складIм (сховішча, месца складавання) Láger n -s, -; Spéicher m -s, - (свіран); Zentrálstelle f -, -n (база);
тава́рны склад Wárenlager n, Wárenspeicher m;
склад гато́вай праду́кцыі Fértigwarenlager n;
палявы́ складвайск Féldlager n;
склад боепрыпа́саў Munitiónslager n;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
base
I[beɪs]1.
n.
1) падста́ўка f.; ба́заf., падно́жжа n. (гары́)
2) Tech. стані́на f.
3) асно́ва f., гало́ўны пры́нцып, зыхо́дны пункт
to assume as a base — прыня́ць за асно́ву
4) Arch. п’едэста́л -у m., цо́каль -ю m.; ба́зіс -у m. (калёны); фунда́мэнт -у m., падму́рак -ку m. (буды́ніны)
5) Chem. асно́ва f.
6) (у бэйсбо́ле)ба́заf., “дом”
7) Milit. апэрацы́йная ба́за
8) Geom. асно́ва f. (трохку́тніка)
2.
adj.
гало́ўны, асно́ўны
3.
v.t.
1) рабі́ць фунда́мэнт, ствара́ць асно́вы
2) базава́цца, абапіра́цца
to be based on — абапіра́цца на што
•
- get to first base
- off base
- touch base with
II[beɪs]1.
adj.
1) ні́зкі; нікчэ́мны
2) про́стага пахо́джаньня
3) невысакаро́дны (пра жале́за, медзь)
4) нелітарату́рны; неклясы́чны, вульга́рны
base Latin — вульга́рная лаці́на
5) непаўнава́ртасны
base coin — фальшы́вая, падро́бленая манэ́та
6) басаві́ты (го́лас)
2.
n.
а) бас -а m. (го́лас)
б) сьпява́к
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГАНАЛУ́ЛУ
(Honolulu),
горад і порт, адм. ц. Гавайскіх а-воў, штата ЗША. Размешчаны на паўд. беразе в-ва Ааху. Засн. ў 1816. 371,3 тыс.ж., з прыгарадамі (у т. л.ваен.базаПёрл-Харбар) больш за 800 тыс.ж. (1992). Найважнейшы вузел марскіх і паветр. шляхоў праз Ціхі ак.Міжнар. аэрапорт. Прам-сць: харчасмакавая (цукр., рыбакансервавая, перапрацоўка трапічных фруктаў), нафтаперапр., суднабуд. і суднарамонтная. Цэнтр турызму. Ун-т.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГДЫ́НЯ
(Gdynia),
горад на Пн Польшчы. Пабудавана ў 1924—36 як адзіны на той час порт Польшчы на Балтыйскім м. 250,6 тыс.ж. (1993). Уваходзіць у агламерацыю Труймяста (Гдыня, Гданьск, Сопат). Марскі порт. Вываз вугалю, увоз руд, збожжа, нафтапрадуктаў. Суднабудаванне, разнастайнае машынабудаванне, харч. (рыбная, тлушчавая, мясная) прам-сць. Рыбалавецкая база. 2 ВНУ, 2 т-ры, 4 музеі (у т. л. ваенна-марскі). НДІ марскога рыбалоўства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
rakietowy
rakietow|y
ракетны;
pocisk ~y — ракетны снарад;
napęd ~y — рэактыўная цяга;
wyrzutnia ~a — пускавая ўстаноўка; устаноўка для запуску ракет;
baza ~a — ракетная база
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВАЛЬПАРАІ́СА
(Valparaíso),
горад у цэнтр.ч. Чылі. Адм. ц.вобл. Аканкагуа. Засн. ў 1536. 301,7 тыс.ж. (1993). Гал. порт краіны на Ціхім ак. Пачатковая станцыя Трансандыйскай чыг. (Вальпараіса — Буэнас-Айрэс), вузел шашэйных дарог. Машынабудаванне, металаапр., дрэваапр., цэлюлозна-папяровая, хім., лёгкая, харчасмакавая (у т. л. рыбаперапрацоўчая, малочная, маслаапрацоўчая, тытунёвая) прам-сць. 2 ун-ты. Музей натуральнай гісторыі. Часта цярпеў ад землетрасенняў (1730, 1817, 1906, 1928, 1960). Гал.ваен.-марская база Чылі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АНТЫФЕДЭРАЛІ́СТЫ
(англ. Antifederalists),
палітычная партыя ў ЗША ў 1787—91. Створана пад кіраўніцтвам Т.Джэферсана ў перыяд распрацоўкі і прыняцця канстытуцыі 1787 у процівагу федэралістам. Сац.база — фермеры, сельскія прадпрымальнікі, гар. дробная буржуазія, плантатары. Антыфедэралісты кіравалі барацьбой за прыняцце «Біля аб правах», выступалі супраць моцнай улады федэральнага ўрада — за прыярытэт правоў асобных штатаў і грамадзян, дэмакратызацыю канстытуцыі; у знешняй палітыцы падтрымлівалі рэв. Францыю. Пасля 1791 на базе антыфедэралістаў створана Дэмакр.-рэсп. партыя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЕ́НТАС
(ад грэч. benthos глыбіня),
сукупнасць арганізмаў, якія жывуць на грунце і ў грунце марскіх і мацерыковых вадаёмаў. Падзяляецца на жывёльны (заабентас) і раслінны (фітабентас). Па памерах адрозніваюць макрабентас — ад 5—10 мм і больш, меябентас — ад 0,5 мм да 5—10 мм і мікрабентас — менш за 0,5 мм. У прэсных вадаёмах бентас бяднейшы, чым у марскіх. Бентас — кармавая база для многіх рыб, некаторыя ядомыя або ідуць на тэхн. Патрэбы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАРАДНА́Я,
радовішча тугаплаўкіх глін каля в. Гарадная Столінскага р-на Брэсцкай вобл. Паклад азёрных глін палеаген-неагенавага ўзросту. Гліны шэрыя і чорныя, дысперсныя, высокапластычныя, тугаплаўкія. Разведаныя запасы больш за 9 млн.м³, перспектыўныя 2,2 млн.м³. Магутнасць карыснай тоўшчы 2—10,6 м, ускрышы 0,2—5,7 м. Гліны прыдатныя на выраб сценавых і абліцовачных блокаў, каналізацыйных труб, цэглы, як фармовачны матэрыял. Распрацоўваецца з 1979. Сыравінная база з-да абліцовачнай керамікі «Гарынь».
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вары́ць1 ’варыць’. Ст.-рус., ст.-слав.варити, рус.вари́ть, укр.вари́ти, польск.warzyć, чэш.vařiti, балг.варя́, серб.ва́рити і г. д. Прасл.*variti varʼǫ ’тс’. Утварэнне ад і.-е. двухскладовай базы *u̯erē‑ ’бурліць, кіпець’: лат.vàrît ’варыць, кіпець’, літ.vìrti ’кіпець’, лат.viȓt ’тс’ і г. д. База*u̯erē‑ дала ў прасл. мове шматлікія вытворныя з аблаутам вакалізму: *verdlo ’крыніца’, *jьzvorъ ’тс’, *varъ ’вар; гарачыня; варэнне’ *vьrěti ’кіпець’, *virъ ’вір; кіпенне’ і да т. п. (Траўтман, 360; Мейе, MSL, 9, 146; Фасмер, 1, 273; Махэк₂, 702–703).
Вары́ць2 ’моцна грэць (аб сонцы)’ (Некр., Інстр. I); ’парыць (аб надвор’і)’ (Клім.). Рус.дыял.вари́ть ’тс’. Гэта значэнне выводзіцца ад некаторых праславянскіх. Параўн. *varъ ’жар’.