Сэ́ндзіць ’абгаворваць, пляткарыць’ (Барад.), ’займацца балбатнёй, плявузгаць’ (Юрч. Вытв.), вытворны наз. сэ́нда ’чалавек, які заўсёды гаворыць многа небыліц’ (глус., Янк. Мат.). Запазычана са старога польск. sędzić, сучаснае sądzić ’меркаваць, думаць, сцвярджаць; выносіць прысуд; крытыкаваць’, сюды ж больш новае запазычанне сэ́ндзя ’суддзя’, ’хто можа крытычна разважаць, быць сведкам’, ’хто абгаворвае, перасуджвае’ (Сл. ПЗБ), з польск. sędzia ’суддзя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тахта́ ’шырокая канапа без спінкі’ (ТСБМ). Новае запазычанне праз рус. тахта́ ’тс’, што, відаць, з каўказскіх моў (Чарных, 2, 230). Не выключана і непасрэднае знаёмства са словам праз мясцовае татарскае насельніцтва, параўн. тур. tahta ’ўзвышэнне’ ў турэцка-польскім слоўніку з кітаба Хасяневіча 1840 г., гл. Мішкінене, Orientas, 116. Першакрыніцай можа быць перс. тӓхт ’трон; кушэтка; ложак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трва́лы ‘моцны, які можа вытрымаць’, трваць ‘працягвацца, існаваць (пра звычай)’, ‘быць ва ўжытку, доўга служыць (пра хамут і інш.)’ (Нас.), трва́ла пагода ‘добрае надвор’е’ (свісл., ЛА, 5), ст.-бел. трвалый ‘моцны, надзейны, стойкі’, трвати ‘трываць’ (1507 г., ГСБМ). Са ст.-польск. trwały ‘моцны, устойлівы, сталы’, ад trwać ‘трываць’ (Булыка, Лекс. запазыч., 197). Параўн. таксама трыва́лы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
capable [ˈkeɪpəbl] adj.
1. здо́льны, уме́лы, ке́млівы;
a capable pupil здо́льны ву́чань
2. (of) зда́тны, схі́льны (да чаго-н.), які́ паддаецца (чаму-н.);
capable of bringing happiness які́ можа прыне́сці шча́сце;
capable of every wickedness здо́льны на любу́ю по́дласць;
capable of explanation вытлумача́льны, дасту́пны для разуме́ння;
capable of improvement які́ паддаецца паляпшэ́нню, удаскана́ленню;
capable of original ideas зда́тны да арыгіна́льных ідэ́й;
Show what you are capable of. Пакажы, на што́ ты здатны.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
dark2 [dɑ:k] adj.
1. цёмны;
grow/get/become dark цямне́ць, змярка́цца, суто́ньвацца;
It is pitch dark. Цёмна хоць во́ка вы́калі.
2. цёмны (пра колер); сму́глы
3. змро́чны; пану́ры
4. незразуме́лы, няя́сны
5. сакрэ́тны, та́йны, невядо́мы
6. неадукава́ны, бескульту́рны
7. дрэ́нны, благі́;
dark deeds/thoughts благі́я ўчы́нкі/ду́мкі
♦
a dark horse чалаве́к, пра яко́га ма́ла ве́даюць і які́ можа здзіві́ць;
keep smth. dark BrE, infml трыма́ць што-н. у сакрэ́це; уто́йваць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
падасла́ць 1, ‑дашлю, ‑дашлеш, ‑дашле; ‑дашлём, ‑дашляце; зак., каго-што.
1. Паслаць, накіраваць спецыяльна, з якой‑н. тайнай мэтай. Я ўжо не сумняваўся, што Сцяпана падаслалі, каб выведаць, што я ведаю пра іх справы. Асіпенка. Можа гэта.. [Люба] падаслала сваю маці, каб тая і Шуру адгаварыла ехаць [у вёску]. Арабей.
2. Прыслаць, даставіць дадаткова. Падаслаць рабочых на будаўніцтва. Падаслаць яшчэ адну фурманку. Падаслаць грошай да стыпендыі.
3. Разм. Своечасова, к пэўнаму моманту, прыслаць. [Кастусь:] — Ты, брат, як ведаў, што я да цябе збіраюся: падводу падаслаў. Якімовіч.
падасла́ць 2, падсцялю, падсцелеш, падсцеле; зак., што і чаго.
Паслаць што‑н. пад каго‑, што‑н. Падаслаць кажух пад бок. Падаслаць пярыну. □ — Эх, — уздыхнуў Лабановіч, — каб ведаў, дзе павалішся, там саломкі падаслаў бы... Колас. // каму, каго і без дап. Пакідаць подсцілу пад ногі жывёле. Падаслаць карове. Падаслаць гусей. □ Раз у тыдзень, а можа і радзей, браў.. [Сымон] жытнюю салому, каб падаслаць у хлявах. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздзялі́цца сов., в разн. знач. раздели́ться; (на части — ещё) расчлени́ться;
фу́нкцыі ~лі́ліся — фу́нкции раздели́лись;
пасля́ сме́рці ба́цькі дзе́ці ~лі́ліся — по́сле сме́рти отца́ де́ти раздели́лись;
гэ́ты лік мо́жа р. на тры без аста́чы — э́то число́ мо́жет раздели́ться на три без оста́тка;
пры абмеркава́нні пыта́ння ду́мкі ~лі́ліся — при обсужде́нии вопро́са мне́ния раздели́лись;
р. на састаўны́я ча́сткі — раздели́ться (расчлени́ться) на составны́е ча́сти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АПАЗІ́ЦЫЯ
(ад лац. oppositio проціпастаўленне, пярэчанне),
1 супраціўленне, нязгода, процідзеянне, проціпастаўленне адных поглядаў, палітыкі інш. поглядам, палітыцы.
2) Агульная назва партый, арг-цый, грамадскіх рухаў і аб’яднанняў, дзейнасць і погляды якіх проціпастаўлены поглядам большасці або пануючай думцы. Існуе ў парламентах, партыях. Парламенцкая апазіцыя складаецца з партый і паліт. груп, якія не маюць большасці месцаў у парламенце і не ўдзельнічаюць у фарміраванні ўрада. Па шэрагу пытанняў выступае супраць палітыкі ўрада, з крытыкай яго дзеянняў. Можа фарміраваць ценявы кабінет міністраў на выпадак прыходу да ўлады. Унутрыпартыйная апазіцыя — парт. групоўкі, якія па некаторых прынцыповых пытаннях палітыкі партыі выступаюць са сваім пунктам гледжання і праграмай дзеяння, супрацьстаяць прынятаму большасцю курсу партыі, яе кіраўніцтву. Можа разглядацца як аснова для ўтварэння новай партыі. Апазіцыя — неабходная ўмова мірнага, здаровага развіцця грамадства. У бел. парламенце ўпершыню пра стварэнне апазіцыі абвешчана ў 1990 на 1-й сесіі Вярх. Савета Беларусі, дзе ў апазіцыі да палітыкі ўрада выступілі Бел. нар. фронт «Адраджэньне», Аб’яднаная дэмакр. партыя Беларусі, Бел. сац.-дэмакр. грамада і інш. Прадстаўнікі апазіцыі прымаюць удзел у заканатворчым працэсе, прапануюць шляхі ўмацавання суверэнітэту, незалежнасці дзяржавы, паглыблення рыначных адносін, духоўнага адраджэння і кансалідацыі нацыі і інш.
В.І.Семянкоў.
т. 1, с. 412
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРАМА́ДСКАЯ ДУ́МКА,
стан масавай свядомасці, які адлюстроўвае адносіны грамадства або яго часткі да з’яў і працэсаў сац.-паліт. і сац.-культ. рэчаіснасці, да дзейнасці пэўных асоб, груповак, арг-цый і г.д. Можа выступаць у экспрэсіўнай, кансультатыўнай і рэгулятыўнай функцыях; у залежнасці ад зместу выказванняў у ацэначных, аналітычных і канструктыўных меркаваннях. Грамадская думка рэгулюе паводзіны індывідаў, сац. груп, суполак, сац. ін-таў у грамадстве, выпрацоўвае пэўныя нормы грамадскіх паводзін; выяўленні нар. характару. Носьбітам (суб’ектам) грамадскай думкі можа выступаць грамадства ў цэлым, а таксама розныя сац. і паліт. групоўкі. Найб. актыўнымі каналамі фарміравання і выяўлення грамадскай думкі ў дэмакр. грамадстве з’яўляюцца сродкі масавай інфармацыі, сходы, мітынгі, маніфестацыі грамадзян, а таксама рэферэндумы, выбары органаў улады, сацыялагічныя апытанні насельніцтва. Навук. распрацоўка праблем грамадскай думкі пачалася ў 2-й пал. 19 ст. франц. сацыёлагам Г.Тардам, у 20 ст. — амер. сацыёлагамі А.Хоўэлам, У.Ліпманам і інш. У Беларусі тэндэнцыя развіцця грамадскай думкі даследуецца Ін-там сацыялогіі АН Беларусі, недзярж. арг-цыяй «Грамадская думка», інш. сацыяльнымі групамі.
Літ.:
Тард Г. Общественное мнение и толпа: Пер. с фр. М., 1902;
Тернер Дж. Структура социологической теории: Пер. с англ. М., 1985;
Горшков М.К. Общественное мнение: История и современность. М., 1988.
Я.М.Бабосаў.
т. 5, с. 397
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Inter os atque offam multa intervenire potest
Паміж кавалкам і ротам шмат чаго можа здарыцца.
Между куском и ртом многое может случиться.
бел. Не хваліся травою, а хваліся сенам. Не хваліся сеўшы, а хваліся з’еўшы. Не кажы гоп, пакуль не пераскочыш.
рус. Не тот хлеб, что в поле, а тот, что в сусеке. Не верь гречихе в цвету, а верь в закрому. Скажешь гоп, как перескочишь. В копнах не сено, в людях не деньги.
фр. De la main à la bouche se perd souvent la soupe (От руки до рта теряется суп/.
англ. Between the cup and the lip a morsel may slip (От чашки до рта можно кусочек потерять).
нем. Zwischen Becher und Gaum ist ein großer Raum (Между чашкой/кружкой и нёбом бо́льшое пространство). Man soll nicht jubeln, ehe man über den Graben ist (Не следует ликовать до тех пор, пока не окажешься за ямой).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)