Fontibus ex modicis concrescit maximus amnis

3 невялікіх крыніц вырастае вялікая рака.

Из небольших родников вырастает большая река.

бел. Сноп да снапа ‒ і будзе капа. Па капельцы ‒ мора, па травінцы ‒ стог.

рус. Из крошек ‒ кучка, из капель ‒ море. Собирай по ягодке ‒ наберёшь кузовок. По капельке море, по зёрнышку ‒ ворох. С миру по нитке ‒ голому рубаха. Пушинка к пушинке ‒ и выйдет перинка. Полено к полену ‒ костёр. Клюёт носок ‒ набирает зобок. Из грошей рубли растут.

фр. Les petits ruisseaux font les grandes rivières (Из маленьких ручейков вырастают большие реки). Grain à grain, la poule remplit son ventre (Зёрнышко к зёрнышку ‒ и курочка наполняет свой живот [зоб]).

англ. Many a little makes a mickle (Много по малу ‒ вот и много).

нем. Viele Bäche machen einen Strom (Много ручьёв образуют реку). Güsse machen Flüsse (Потоки образуют реки).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

сам, род., вин. само́га, дат. само́му, твор., предл. самі́м; ж. сама́, ср. само́; мн. са́мі мест. опред., м.

1. в разн. знач. сам;

я сам гэ́та ве́даю — я сам э́то зна́ю;

цяпе́р ён і сам не рад — тепе́рь он и сам не рад;

са́мі зно́йдуць даро́гу — са́ми найду́т доро́гу;

гэ́та само́ жыццё — э́то сама́ жизнь;

сам гэ́ты факт ра́дуе мяне́ — сам э́тот факт ра́дует меня́;

2. в знач. сущ., уст. (хозяин, глава) сам;

сам загада́ў — сам приказа́л;

◊ сам-на́сам — с гла́зу на гла́з;

сам не свой — сам не свой;

сам па сабе́ — сам по себе́; как таково́й;

сам (сама́, само́) сабо́й — сам (сама́, само́) собо́й;

сам сабе́ гаспада́р — сам себе́ хозя́ин;

сам сабе́ галава́ — сам себе́ голова́;

сам сабе́ — про себя́;

быць самі́м сабо́ю — быть сами́м собо́ю;

сам не рад — (и) сам не рад;

сам праз сябе́ — сам по себе́;

сам не ў сабе́ — сам не свой;

само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла) — само́ собо́й разуме́ется;

сам чорт не разбярэ́ — сам чёрт не разберёт;

які́я са́мі, такі́я і са́ні — погов. каки́е са́ми, таки́е и са́ни; по Се́ньке и ша́пка;

са́мі з вуса́мі — погов. са́ми с уса́ми;

не капа́й друго́му я́мы (я́му), сам ува́лішся ў яе́ — посл. не рой друго́му я́мы (я́му), сам в неё упадёшь;

сам не гам і друго́му не дам — погов. соба́ка на се́не

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прапусці́ць, -ушчу́, -у́сціш, -у́сціць; -у́шчаны; зак.

1. што. Даць пранікнуць чаму-н. праз што-н.

Штора не прапускае святло.

2. каго-што. Прыняўшы, абслужыць, апрацаваць і пад.

П. праз станцыю трыццаць цягнікоў.

3. каго-што. Прымусіць прайсці праз што-н.

П. праз сепаратар.

4. што. Прыняўшы, зрабіць разгляд, ацаніць (разм.).

П. артыкул праз аддзел.

5. каго-што. Даць дарогу каму-, чаму-н., дазволіць прайсці, праехаць куды-н.

П. у парк. П. дзяцей наперад.

6. каго-што. Прайсці, праехаць міма каго-, чаго-н., прамінуць; прайсці, праехаць міма, не заўважыўшы, празяваўшы што-н.

П. два завулкі, а потым завярнуць.

Сачыць, каб не п. свой прыпынак.

7. што. Дазволіць друкаваць, ставіць на сцэне, дэманстраваць і пад.

Выдавецтва не прапусціла дрэнна падрыхтаваны рукапіс.

8. што. Не запоўніць якое-н. месца ў чым-н., не заняць час якім-н. дзеяннем.

П. радок для прозвішча ў дакуменце. П. адзін сказ.

9. што. Не з’явіцца (на сход, заняткі і пад.).

П. тыдзень вучобы.

10. што. Не скарыстаць што-н., упусціць.

Загаварыліся і прапусцілі трамвай. П. зручны момант.

11. што. Выпіць (спіртнога; разм.).

П. па кілішку.

|| незак. прапуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. про́пуск, -у, м. (да 1—10 знач.) і прапуска́нне, -я, н. (да 1—5, 7 і 11 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хлеб, -а, мн. хлябы́, хлябо́ў, м.

1. толькі адз. Прадукт харчавання, які выпякаецца з мукі.

Чорны х.

Сітны х.

Пшанічны х.

2. толькі адз. Зерне, якое мелецца на муку.

Нарыхтоўка хлеба.

Уборка хлеба.

Х. — усяму галава (прыказка).

3. Зерневыя расліны (жыта, пшаніца і пад.) на корані.

Добра ўрадзіў хлеб.

Хлябы ў рост чалавека.

4. толькі адз., перан. Сродкі для існавання, заробак.

Цяжкай працай здабываць свой х.

Адабраць чужы х.

◊

Аб адным хлебе (разм.) — у нястачы, адчуваючы недахоп у ежы.

Без хлеба сядзець (разм.) — быць незабяспечаным сродкамі для існавання.

Жыць на ласкавым хлебе (разм.) — жыць на чыім-н. утрыманні, з чыёй-н. ласкі.

Зайцаў хлеб — рэшткі яды, прывезеныя з поля, з лесу дзецям.

І то хлеб (разм.) — і гэта добра.

Лёгкі хлеб (разм.) — пра лёгкую, бестурботную працу.

Надзённы хлеб — тое, што патрэбна для жыцця.

Не вялікі хлеб (разм.) —

1) не вельмі добра;

2) невысокая аплата працы, не зусім забяспечаныя ўмовы жыцця.

Пасадзіць на хлеб і ваду (разм.) — пакараць голадам, абмежаваць у ядзе каго-н.

Хлеб ды соль (разм.) — прыемнага, добрага апетыту (пажаданне таму, каго засталі за ядой).

Цяжкі хлеб (разм.) — праца, якая патрабуе вялікіх намаганняў, цяжкая фізічная праца.

|| памянш.-ласк. хлябо́к, -бка́, м. (да 1—3 знач.).

|| прым. хле́бны, -ая, -ае (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абавя́зак м. 1. Pflicht f -, -en; Verpflíchtung f -, -en; Oblíegenheit f -, -en, Funktion f -, -en (службовы – звыч мн.);

службо́выя абавя́зкі Díenstpflichten pl;

грамадзя́нскі абавя́зак Bürgerpflicht;

вайско́вы [во́інскі] абавя́зак Wéhrpflicht f;

лічы́ць за свой абавя́зак für séine Pflicht hálten;

выко́нваць свае́ абавя́зкі séine Pflíchten erfüllen;

вы́зваліць каго-н. ад абавя́зкаў j-n séiner Pflíchten entbínden*;

(часо́вы) выкана́ўца абавя́зкаў stéllvertretend; amtíerend; in Vertrétung (пры подпісе на дакументах);

наклада́ць абавя́зкі на каго-н. j-m Verpflíchtungen áuferlegen;

гэ́та ўвахо́дзіць у мае́ абавя́зкі das ist méine Pflicht;

2. гл. абавязацельства

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

gwiazda

gwiazd|a

ж.

1. зорка;

2. перан. зорка; шчасце; лёс;

wierzyć w swą ~ę — верыць у свой лёс (у сваю зорку);

3. перан. зорка; знакамітасць;

~a filmowa — кіназорка;

typ spod ciemnej ~y разм. падазроная (цёмная) асоба;

~a przewodnia — пуцяводная зорка;

~a morska заал. марская зорка;

chodzić z ~ą — калядаваць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

rachunek, ~ku

rachun|ek

м.

1. рахунак;

~ek bieżący — бягучы рахунак;

~ek otwarty — адкрыты рахунак;

~ek rozliczeniowo-oszczędnościowy — разлікова-ашчадны рахунак;

~ek sprzedaży — рахунак рэалізацыі;

otworzyć (zamknąć) ~ek — адкрыць (закрыць) рахунак;

2. кошт;

na własny ~ek — на свой кошт;

3. мат. вылічэнне;

~ek całkowy — інтэгральнае вылічэнне;

~ek różniczkowy — дыферэнцыяльнае вылічэнне

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

adres, ~u

м.

1. адрас;

(wysłać) pod ~em — (выслаць) на адрас;

podać swój adres — даць свой адрас;

adres zwrotny — зваротны адрас;

(uwaga) pod czyim ~em — (заўвага) на адрас каго, у адрас каго;

2. уст. адрас (віншавальны ліст);

trafić pod zły adres — трапіць не па адрасе; памыліцца адрасам; трапіць не туды

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

state

[steɪt]

1.

n.

стан -у m.

He is in a state of uncertainty — Ён у ста́не няпэ́ўнасьці

ice is water in a solid state — Лёд

2.

1) гэ́та вада́ ў цьвёрдым ста́не

2) стано́вішча n.; ранг -у m.

3) штат -у m.

the state of Alaska — штат Аля́ска

4) дзяржа́ва, адміністра́цыя f.

3.

v.t.

каза́ць, выка́зваць; заяўля́ць

to state one’s view — вы́казаць свой по́гляд

4.

adj.

дзяржа́ўны

State Department — Дзяржа́ўны Дэпарта́мэнт

state control — дзяржа́ўны кантро́ль

•

- be in a state

- lie in state

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

native

[ˈneɪtɪv]

1.

n.

1) ураджэ́нец -ца m., ураджэ́нка f., ро́дам зь яко́й-н. мясцо́васьці

He is a native of Miensk — Ён ро́дам зь Ме́нску

2) мясцо́вы -ага m., мясцо́вая f., тубы́лец-ьца m., тубы́лка f.; абарыге́н -а m.; аўтахто́н -а m., (пра чалаве́ка, жывёліну ці расьлі́ну)

2.

adj.

1) ро́дны

one’s native land — свой ро́дны край

one’s native language — свая́ ро́дная мо́ва

2) прыро́джаны (пра здо́льнасьці, та́лент)

native courtesy — прыро́джаная ве́тлівасьць

3) аўтахто́нны (пра культу́ру, звы́чаі)

4) чы́сты, самаро́дны

native ore — самаро́дак

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)