сана́та, -ы, ДМ -на́це, мн. -ы, -на́т, ж.
Музычны твор для аднаго або некалькіх інструментаў, які складаецца з трох або чатырох кантрастуючых частак рознага характару і тэмпу, адна з якіх мае форму санатнага алегра.
С.
Бетховена.
|| прым. сана́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сацыя́льны, -ая, -ае.
1. гл. соцыум.
2. Грамадскі, які мае адносіны да жыцця людзей і да іх адносін у грамадстве.
Сацыяльнае становішча.
Сацыяльнае асяроддзе.
○
Сацыяльнае забеспячэнне — дзяржаўная сістэма матэрыяльнага забеспячэння грамадзян у старасці, а таксама ў выпадку хваробы або непрацаздольнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
серп, сярпа́, мн. сярпы́, сярпо́ў, м.
1. Сельскагаспадарчая ручная прылада ў выглядзе выгнутага дробна назубленага нажа для зрэзвання злакаў з кораня.
Назубіць с.
2. перан. Пра тое, што мае форму такога прадмета.
С. месяца (месяц у пачатковай або апошняй фазе).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сліма́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Смоўж, які мае ракавіну і вельмі марудна рухаецца.
2. перан. Пра бязвольнага, бесхарактарнага чалавека (разм., зневаж.).
3. Спецыяльны знак @ які выкарыстоўваецца пры запісе адраса электроннай пошты.
|| прым. слімако́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уніта́рны, -ая, -ае.
У выразе: унітарная дзяржава — форма дзяржаўнага ўладкавання, пры якой тэрыторыя дзяржавы, у адрозненне ад федэрацыі, не мае ў сваім складзе федэратыўных адзінак (штатаў, зямель), а падраздзяляецца на адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі (раёны, вобласці і г.д.).
Рэспубліка Беларусь — унітарная дзяржава.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
фанфа́ра, -ы, мн. -ы, -фа́р, ж.
1. Медны духавы музычны інструмент, які мае выгляд падоўжанай трубы.
Пад гукі фанфар (таксама перан.: вельмі ўрачыста).
2. Музычная фраза, кароткі сігнал урачыстага характару, які выконваецца на такім інструменце.
Загучалі фанфары.
|| прым. фанфа́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чыно́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Дзяржаўны служачы, які мае чын або займае дзяржаўную пасаду.
2. перан. Той, хто выконвае сваю работу фармальна, без жывога інтарэсу, строга па інструкцыі.
|| прым. чыно́ўніцкі, -ая, -ае і чыно́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шасці...
Першая частка складаных слоў са знач.:
1) які змяшчае шэсць якіх-н. адзінак, складаецца з шасці адзінак, напр.: шасцібальны, шасцівалентны, шасцівёславы, шасцівугольны, шасцідзённы, шасцімесны, шасцімесячны, шасцірублёвы, шасціструнны;
2) які мае адносіны да шасці, да шостага, напр.: шасцігадзінны (поезд), шасцікласнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
я́шчар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Буйная млекакормячая жывёліна некаторых паўднёвых краін, якая мае пакрытае рагавой луской цела, невялікую галаву, доўгі хвост і кароткія лапы з моцнымі кіпцюрамі.
2. Устарэлая назва некаторых вымерлых паўзуноў і земнаводных.
|| прым. я́шчарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Homo doctus in se semper divitias habet
Вучоны чалавек у самім сабе мае багацце.
Учёный человек в самом себе имеет богатство.
Гл.: Discentem...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)