◎ Паста́нне, пастаньня, пыстаньня ’падол, прыпол з грубай тканіны’ (Юрч., Бяльк., Мат. Маг.). Рус.постань ’тс’, постаньне ’тс’. Да стан (гл.). Прыстаўка па- мае значэнне ’пасля, ніжэй’ > ’ніжэй стана’, а стан — ’верхняя частка спадніцы’. Параўн. пастаноўка ’падстаўка ў падоле’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сві́дар ‘свердзел’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Др.-Падб., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.), сві́дэр (Сл. ПЗБ), свідрава́ць (Сл. ПЗБ, Стан.). Запазычанне з польск.świder ‘тс’ < svьrdlo (гл. свердзел). Ст.-бел.свидеръ ‘свярдзёлак’ таксама з ст.-польск.świder (Булыка, Лекс. запазыч., 294).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спага́да ‘спачуванне, сімпатыя’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Стан., Варл.), спага́д (Стан.), спагадзі́на ‘тс’ (Барад.). Аддзеяслоўныя назоўнікі ад спагада́ць ‘адносіцца са спагадай, спачуваць, праяўляць літасць’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Арх. Федар., Касп., Пятк. 2, ТС), якое да прасл.*goditi < *godina (гл. год).
Ро́кі ’сесія’ (Стан., Статут 1529 г.) — да рок1 ’тэрмін’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́чыцца ’надарыцца’ (Шат.), ’удацца’ (Стан.). Фанетычны варыянт да ру́чыцца ’удацца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
actual
[ˈæktʃuəl]
adj.
1) сапра́ўдны, рэчаі́сны, факты́чны
an actual happening — сапра́ўднае здарэ́ньне
2) цяпе́рашні, суча́сны
the actual state of affairs — цяпе́рашні стан спра́ваў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rücksichtlich
prp (G) з прычы́ны (чаго-н.), улі́чваючы (што-н.);
~ séines Zústandes улі́чваючы яго́стан
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Dämmerzustand
m -s, -zustände мед. змро́чны стан (свядомасці)
in éinen ~ verfállen* — знепрыто́мнець (напр. пры падучцы)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
АСО́БА ў мовазнаўстве, катэгорыя дзеяслова, якая паказвае адносіны вытворцы дзеяння да таго, хто гаворыць. Вызначаюць 3 асобы і адпаведна ім 3 асабовыя дзеяслоўныя формы адзіночнага і множнага ліку. Формамі 1-й асобы абазначаюць дзеянне (стан) таго, хто гаворыць («чытаю, чытаем»); формамі 2-й асобы — дзеянне (стан) таго, да каго звяртаюцца ў гаворцы («чытаеш, чытаеце»); формамі 3-й асобы — дзеянне (стан) таго, пра каго (пра што) гавораць («чытае, чытаюць»).
Сродкі афармлення катэгорыі асобы ў розных мовах розныя: у германскіх і раманскіх — адначасова асабовыя займеннікі і канчаткі, у семіцкіх — асабовыя канчаткі, займеннікі і прыстаўкі. У слав. мовах, у тым ліку і беларускай, асабовыя формы дзеяслова перадаюцца праз канчаткі (у цяперашнім і будучым часе: «чыта-ю, прачыта-ю; чыта-ем, прачыта-ем; чыта-еш, прачыта-еш, чыта-еце, прачыта-еце; чыта-е, прачыта-е; чыта-юць, прачыта-юць»), асабовымі займеннікамі разам з асабовымі канчаткамі («я чыта-ю, я прачыта-ю; ты чыта-еш, ты прачыта-еш» і гэтак далей) ці асабовымі займеннікамі і назоўнікамі (у прошлым часе: «ён чытаў, вучань чытаў»).