Разм.Перамагчы, асіліць у барацьбе. Тут схадзіліся плямёны Спрэчкі сілаю канчаць, Каб багата адароны Мілы край наш зваяваць.Колас.//перан. Асіліць што‑н., пазбавіцца чаго‑н. Ходзіць жыта, ходзіць жыта жоўтай хваляй, А мы жыта, а мы жыта зваявалі.Броўка.Цяжкіх дум, горкіх дум Зваяваць не магу.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сеза́м1, ‑у, м.
Тое, што і кунжут.
[Грэч.]
сеза́м2, ‑а, м.
1.(з вялікай літары). У выразе: Сезам, адкрыйся! — ужываецца жартам пры намеры пранікнуць у якую‑н. тайну, перамагчы якую‑н. перашкоду (першапачаткова — заклінанне ў арабскай казцы, сілаю якога раскрывалася тайна скарбніцы).
2. Тайная скарбніца; таямніца. Сезам можна адчыніць толькі сваімі ключамі.Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
lub
або; альбо;
zginąć lub zwyciężyć — перамагчы або памерці;
jutro lub pojutrze — заўтра альбо паслязаўтра
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
checkmate
[ˈtʃekmeɪt]1.
v.
1) паста́віць ма́т (у ша́хматах)
2) ца́лкам перамагчы́; параліжава́ць праці́ўніка
2.
n.
1) мат -у m. (у ша́хматах)
2) по́ўная пара́за
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
паду́жацьразм.
1. (перамагчы) síegen vi (каго-н. über A), besíegen vt; überwä́ltigen vt (адолець); bewältigen vt, bekämpfen vt (пераадолець);
2. (справіццазчым-н.) scháffen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ВЯРНІГАРА́, Вярнігор,
Гара-Гаравік, Гарыня, Гаравы, персанаж усх.-слав. чарадзейных казак, памочнік героя-асілка (Кацігарошка, Івашкі — Мядзведжага Вушка, Ваські Папялышкі і інш.). Мае вял. сілу; можа пераносіць горы, руйнаваць іх і раўняць зямлю. Сустрэўшы героя-асілка, Вярнігара разам з інш. волатамі памагае яму перамагчы страшных крыважэрных істот, пакараць зло і ліквідаваць несправядлівасць, хоць часам перараджаецца маральна і здраджвае герою. Сустракаецца таксама ў рус. і ўкр. фальклоры.
Літ.:
Новиков Н.В. Образы восточнославянской волшебной сказки. Л., 1974. С. 146—152;
Беларуская народна-паэтычная творчасць. Мн., 1979. С. 258—260;