рэкапітуля́цыя, ‑і, ж.
У біялогіі — паўтарэнне арганізмамі ў працэсе іх індывідуальнага развіцця прымет, якія былі ўласцівы іх далёкім продкам, але паступова зніклі ў дарослых форм.
[Лац. recapitulation — паўтарэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прызбіро́к ’невялікі кошык для ягад’ (дзятл., Сл. ПЗБ). Суфіксальнае ўтварэнне ад разм. прызбіра́ць < збіра́ць < прасл. *sъbirati, гл. браць. Не выключана ўсходнеславянскае паходжанне прэфіксальных дзеясловаў, параўн. рус. дыял. присбира́ть ’назбіраць (ягад, грыбоў і пад.)’, укр. призбира́ти ’паступова назбіраць; назапасіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zamilknąć
zamilk|nąć
зак. замоўкнуць; змоўкнуць;
głosy stopniowo ~ły — галасы паступова змоўклі (сціхлі)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пераплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны; зак., што.
1. без дап. Заплаціць больш, чым трэба.
П. за пакупку.
2. чаго. Заплаціць, выплаціць паступова за што-н. вялікую колькасць (грошай; разм.).
Колькі я грошай пераплаціла за кнігі.
|| незак. перапла́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перапла́та, -ы, ДМ -ла́це, ж. і перапла́чванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разго́н, -у, м.
1. гл. разагнаць.
2. Рух з паступова нарастаючай хуткасцю; разбег.
Набраць р.
3. Адлегласць ад аднаго пункта да другога.
Які р!
4. перан. Шырыня, размах у дзеяннях, дзейнасці.
Гаспадарка набірае р.
5. Строгая вымова; разнос (разм.).
Даць р. за парушэнне дысцыпліны.
|| прым. разго́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разлёт, -у, М -лёце, м.
1. гл. разляцецца.
2. Адлёт птушак у цёплыя краіны.
Р. птушак.
3. Контур, абрысы чаго-н. у выглядзе раскінутых, прыўзнятых крылаў.
Р. броваў.
4. Разгон, рух з паступова нарастаючай скорасцю; скорасць, набраная такім палётам, рухам.
Ударыцца з разлёту.
|| прым. разлётны, -ая, -ае (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пама́лу ’не спяшаючыся, марудна; паступова, не адразу’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Бяльк., З нар. сл.), пама́лей (Сцяшк. Сл.), пама́луй (Янк.), пама́ле (ТС), пама́лі, пама́ту, пама́луй (Сл. ПЗБ); пама́лечку (Мат. Гом.), пама́лячку (Янк. 1). Агульнаслав.: рус., укр. пома́лу, польск., в.-луж. pomału, н.-луж. pomałkiem, серб.-харв. по̀мало, серб.-ц.-слав. po malu, славен. po malu, po male, балг. malko ’тс’. Прасл. pomalu. З прыназоўнікавага спалучэння po malu, дзе малу — генетыў ад malъ (гл. малы́) (параўн. Брукнер, 320). Махэк (470) malъ у гэтым спалучэнні лічыць словам іншага паходжання, роднасным ням. mählich, allmählich ’паступова’, ст.-ірл. mall ’павольны’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакрысе́ прысл
1. (патроху, у невялікай колькасці) ein wénig, ein bíss¦chen;
2. (паступова, павольна) allmählich, nach und nach
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
паслядо́ўны
1. (які надыходзіць адзін за адным) aufeinánder fólgend; sukzessív (паступова);
2. (лагічны) fólgerichtig, konsequént;
3. (перакананы) konsequént
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
gnaw
[nɔ]
v.t.
1) гры́зьці, прагрыза́ць
2) разьяда́ць, паступо́ва падто́чваць
3) гры́зьці, непако́іць, му́чыць (пра страх)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)