По́шлы 1 ’нізкі ў маральных адносінах, пазбаўлены духоўных інтарэсаў і запатрабаванняў’ (ТСБМ). З рус. по́шлый ’тс’ < по + ходить, шел (Праабражэнскі, 2, 119; Фасмер, 3, 349).

По́шлы 2 ’дужы, моцны’ (Крыўко, вусн. паведамл.; ушац., Пан.), параўн. таксама няпо́шлы ’малы, худы, кволы’ (Пан.), недапо́шлы ’кволы’, абнепашле́ць ’зрабіцца слабым, нядужым’, рус. дыял. по́шлый ’поўны, тоўсты чалавек’, ’сыты, тлусты (пра жывёлу)’, ’спелы, узмужнелы, у гадах’. Даль тлумачыць яшчэ як до́шлый, г. зн. той, хто дасягнуў фізічнай і духоўнай кандыцыі, што сведчыць пра зыходнае дайшо́ў, гл. ісці, хадзіць. Параўн. нядошлы (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дарэ́мшчына, ‑ы, ж.

Разм.

1. Што‑н. дармавое, бясплатнае. Нельга квапіцца на дарэмшчыну. □ — А пан няхай скіне жупан ды сам вядзе саху! — жартавалі мужчыны. Нябось, думалі яны, каб пан меў права ні прыгон, то так лёгка не адрокся б ад дарэмшчыны! Якімовіч.

2. Несправядлівае абвінавачанне; нагавор, паклёп. — Не кажы глупства, — ужо са злосцю паглядзеў на Ягора Чубар, якому вельмі не хацелася, каб узводзілася дарэмшчына на групу палкавога камісара. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бей, бея, м.

Тытул дробных феадалаў або службовых асоб у некаторых краінах Блізкага і Сярэдняга Усходу. // Асоба, якая мае такі тытул. // Дадатак да імя ў значэнні: пан. Ізмаіл-бей.

[Тур.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вахла́к, ‑а, м.

Пагард. лаянк. Нерастаропны, прастакаваты чалавек. Пан абняў прэлата і разгладзіў вусы: — Чокнемся? Не ўсе ж тут вахлакі і трусы. Бажко. // Неахайны з выгляду чалавек. Хадзіць вахлаком.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаўла́дны, ‑ая, ‑ае.

1. Заснаваны на самаўладдзі, які з’яўляецца праяўленнем самаўладдзя. Самаўладны парадак. // Які валодае неабмежаваным правам распараджацца, загадваць. Самаўладны пан.

2. Тое, што і самаўладарны (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

панайкуме́нны

(ад пан- + гр. oikeo = жыву, насяляю);

п-ыя віды — сусветна пашыраныя віды раслін і жывёл (касмапаліт 2).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

панафрыкані́зм

(ад пан- + н.-лац. Africa = Афрыка)

ідэйна-палітычны рух з мэтай аб’яднання ўсіх краін і народаў Афрыкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

панісламі́зм

(ад пан- + іслам)

рэлігійна-палітычная дактрына, якая прапаведуе аб’яднанне ў адну дзяржаву ўсіх народаў, што вызнаюць іслам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

пантэі́зм

(ад пан- + гр. theos = бог)

філасофскае ідэалістычнае вучэнне, якое атаясамлівае навакольную рэчаіснасць з богам (параўн. дэізм, тэізм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

панэндэ́мікі

(ад пан- + эндэмікі)

віды (роды, сямействы і інш.) раслін і жывёл, якія жывуць на ўсім зямным шары.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)