цоп, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. цопаць — цопнуць. [Уладзік:] — Узлез на хвою: што там у дупле робіцца? Засунуў руку, а мяне за палец — цоп нейкі звярок! Колас. [Рыбак:] — Раптам нейкі шчупачышча цоп за кручок — і на дно! Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шахцёрскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да шахцёра, уласцівы яму. Шахцёрская праца. □ — А наогул, Мікола ваш хлопец — во! — Аляксей паказвае вялікі палец левай рукі. — Ён тут да-а-аў дразда. Паказаў шахцёрскую хватку. Чыгрынаў. // Прызначаны для шахцёра. Шахцёрскае адзенне. Шахцёрская лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
paluch
м. анат. вялікі палец нагі;
zabierz ~y разм. прыбяры лапы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
застрамі́ць sich (D) éinen Splítter éinziehen* [éinreißen*];
я застрамі́ў па́лец ich habe mir éinen Splítter in den Fínger éingezogen [éingerissen]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
загну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.
1. што. Згінаючы, завярнуць, падвярнуць канец, край чаго-н.
З. канцы дроту.
З. палец.
2. Ідучы, завярнуць убок (разм.).
З. за вугал.
3. перан., што і без дап. Сказаць (што-н. рэзкае, грубае, недарэчнае; разм.).
З. слоўца.
Вы тут, мусіць, крышку загнулі (перабольшылі, сказалі няпраўду).
|| незак. загіба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і загіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ссаць, ссу, ссеш, ссе; ссём, ссяце́, ссуць; ссі; незак., што.
1. Уцягваць у рот губамі і языком (што-н. вадкае).
С. малако.
2. Трымаючы што-н. у роце, рабіць смактальныя рухі.
С. соску.
С. лапу.
С. палец.
3. безас. Пра тупы, ныючы боль у жываце (ад голаду, хваробы і пад.).
|| наз. сса́нне, -я, н. (да 1—3 знач.); прым. сса́льны, -ая, -ае.
Ссальныя рухі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гразі́ць, гражу, грозіш, грозіць; незак.
Абяцаць зрабіць каму‑н. зло, непрыемнасць; пагражаць. [Ураднік] лаяўся, гразіў, абяцаў арыштаваць і згнаіць у турме, спрабаваў купіць ліслівасцю, але Агапа стаяла на сваім. Чарнышэвіч. // Рабіць пагражальны жэст. Чыкілевіч падымае палец, злёгку грозіць Пракопу, як настаўнік неразумнаму вучню. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэ́нцік, ‑а, м.
Памянш. да прэнт; маленькі прэнт. Майстар зноў палез у кішэню і выняў адтуль маленькі жалезны круглячок таўшчынёю з яго мезены палец і сантыметраў чатыры ў даўжыню. — Вось табе звычайны прэнцік... А з яго, мяркуем, трэба нам зрабіць утулку. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
palec
pal|ec
м.
1. палец;
~ec wielki — вялікі палец;
~ec wskazujący — указальны палец;
~ec średni — сярэдні палец;
~ec serdeczny — безыменны палец;
mały ~ec — мезенец, мезены палец;
2. тэх. палец; штыфт;
patrzeć przez ~ce — глядзець праз пальцы;
sam jeden, jak ~ec — адзін, як палец;
z ~ca wyssać — высмактаць з пальца;
można na ~cach policzyć — на пальцах можна пералічыць;
chodzić na ~cach — хадзіць на дыбачках (пальчыках);
wspinać się na ~ce — падымацца на дыбачкі;
nie kładź ~ca między drzwi — не лезь на ражон;
maczać w czym ~ce — прыкладваць да чаго рукі;
mieć co w małym ~cu — ведаць што дасканала;
~cem na wodzie pisane — віламі па вадзе пісана;
nie kiwnąć ~cem — пальцам не паварушыць;
~ce lizać! — смаката!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
гіпсава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; незак., што.
1. Накладваць гіпсавую павязку. Гіпсаваць паламаны палец.
2. Уносіць у глебу гіпс для паляпшэння яе фізіка-хімічных і біялагічных уласцівасцей. Гіпсаваць глебу.
3. Дабаўляць гіпс у вінаграднае віно для паляпшэння яго колеру, смаку і засцярогі ад псавання. Гіпсаваць віно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)