гляцыяізастазі́я
(ад лац. glacies = лёд + ізастазія)
вертыкальныя рухі зямной кары пад ледніковай нагрузкай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Галашчо́к ’моцны мароз’ (Шат., Яшкін), таксама ’замёрзлая зямля без снегу’ (Шатал.), ’першы лёд на балоце, на рацэ’, ’мёрзлыя рунныя палі, груд з азімымі пасевамі’, ’адкрытае месца, узгорак, дзе вецер здзімае снег; гальнае замёрзлае балота’ (гл. у Яшкіна, там і геаграфія слова). Сустракаецца і форма галашчо́ка (Яшкін). Аналагічныя словы ёсць у іншых усх.-слав. мовах. Параўн. рус. голоще́к ’галалёдзіца; чысты тонкі лёд без снегу’, укр. голощі́к, голощо́к ’галалёдзіца; лёд, непакрыты снегам’. Можна меркаваць, што ў аснове назвы ляжыць вобраз: ’голыя, замёрзлыя шчокі’, ’шчокі непакрытыя, таму замёрзлыя’. Усе іншыя значэнні другасныя, узніклі пры дапамозе метафарызацыі. Гэта асабліва адносіцца да розных назваў рэльефу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́кавы 1, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пака 1.
па́кавы 2, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да пака 2. Пакавы лёд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паддзяўбці́, ‑дзяўбу, ‑дзяўбеш, ‑дзяўбе; ‑дзяўбём, ‑дзеўбяце, ‑дзяўбуць; пр. паддзёўб, ‑дзяўбла, ‑ло; заг. паддзяўбі; зак., каго-што.
Прадзяўбці, выдзеўбці трохі, дадаткова. Паддзяўбці сякерай лёд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заледзяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Пакрыцца лёдам; абледзянець. Закамянелі грудкі гразі, заледзянелі на дарозе каляіны. Грахоўскі. // Азябнуць, зрабіцца халодным як лёд. Ногі заледзянелі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лідаві́ны, лідакі ’ўчасткі зямлі, пакрытыя лёдам’ (паст., Сл. паўн.-зах.). Да лёд (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 119).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца лёдам.
Вада ледзянее.
2. Станавіцца халодным як лёд, мерзнуць.
Пальцы ледзянеюць.
3. перан. Нямець, заміраць ад жаху.
Сэрца ледзянее.
|| зак. зледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е
|| наз. зледзяне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раста́ять сов.
1. (обратиться в жидкое состояние) раста́ць;
снег раста́ял снег раста́ў;
2. (обратить в жидкое состояние) раста́яць, растапі́ць;
раста́ять лёд раста́яць (растапі́ць) лёд;
3. перен. раста́ць;
совсе́м раста́ять от похва́л зусі́м раста́ць ад пахва́л.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кро́хкі, ‑ая, ‑ае.
Які лёгка крышыцца, распадаецца на часткі; ломкі. Крохкі лёд. Крохкае дрэва. □ Вязалі снапы асцярожна: крохкая салома, калі моцна закручваць перавясла, ірвалася. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́цацца і го́цкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. З шумам скакаць, падскокваць на чым‑н. Падводчыкі хадзілі па рэчцы, правяралі лёд, гоцкаліся на ім. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)