Verbum

Скелз ‘адхон, скос’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр.). Метатэза е і л у склез (гл.) або вычляненне назоўніка з прыслоўя польск. skiełzem ‘крыва, у бок’, якое ад ст.-польск. skiełznąć się ‘выслізнуцца, саслізнуцца’, параўн. Карскі, Белорусы, 149; Цвяткоў, Запіскі, 2, 1, 71. Сюды ж ске́лзы ‘цуглі’ (Ласт.), ске́лзаць ‘зацугляць’ (Сцяшк. Сл.), вытворныя ад ке́лзаць (гл.), для якіх Карскі (Белорусы, 145) дапускаў вывядзенне з польск. kieł ‘кол’, што вельмі сумніўна. Польск. kiełzać ‘слізгацца’ роднаснае коўзацца, гл.

*Лугоўе, лугоўя ’ямка, выкапаная курыцай на зямлі’, ’месца, дзе качаўся конь’ (віл., Сл. ПЗБ). З лагоўя < прасл. logovьje. Аб мене а > у гл. Карскі, 1, 112–113.

Лядзе́ць ’глядзець’ (Сл. ПЗБ, Грыг., Бяльк.; віц., Нік., Оч., 2; Мат. Маг.; слонім., Нар. лекс.). Да глядзе́ць (гл.). Аб адпадзенні г‑ перад ‑л‑ гл. Карскі (1, 371).

◎ *Нічаге́за (нічогеза) ’злая жанчына’: Той то вельмі добрэз‑ ный, а вона нічогеза (ТС). Ад нічогі ’дрэнны, злы’, экспрэсіўны суфікс ‑еза, параўн. малёнезя ’немаўля’ (Карскі 2-3, 31).

◎ Плю́шня ’падпорка ручак у калёсах’ (Пятк. — Карскі, Труды). З лютня (гл.) з другасным п‑.

◎ Плюшня́ ’ступня’ (ганц., Сл. ПЗБ). З плюсна (гл.). Канец слова аформлены паводле ступня.

◎ Пляцо́ ’карніз, гзымс на коміне печы’ (гарад., ЛА, 4). Да плячо (гл.). Аб мене ч > ц у паўн.-бел. і наўгародскіх гаворках гл. Карскі (1, 388–389).⇉’.

Ёўня ’будынак для сушкі снапоў’ (БРС, ТСБМ, Нас., Шат., Янк. II, Касп., Гарэц., Бяльк., Шн., ДАБМ). Рус. смал. евня, ёвня, укр. евня. Абмежаваны арэал і немагчымасць этымалагізацыі на слав. глебе даўно прывялі да думкі аб балтыйскім паходжанні лексемы. Да таго ж сельскагаспадарчыя будынкі часта маюць на беларускай моўнай глебе назвы балтыйскага паходжання (параўн. пуня, клуня, асець, гл.). Патабня, РФВ, 5, 254; Карскі, Белорусы, 133, Карскі, РФВ, 49, 19; Сабалеўскі, Slavia, 5, 450; Ільінскі, Slavia, 2, 263; Урбуціс, Baltistica, 1969, 5 (1), 58. У якасці крыніцы або слова, блізкага да крыніцы, указваецца літ. jáuja ’ёўня’. У старабеларускіх помніках мы знаходзім таксама варыянт, які непасрэдна суадносіцца з літ. словам евья (Карскі, Белорусы, 133; Булыка, Запазыч., 105; Булыка, Лекс. запазыч., 99), евьи ’ёўні’ (Гарб., 120).

Аўжо́, аўжож ’ужо, ну ўжо, а вось’ (Нас., Касп.), укр. авже, авжеж, рус. смал. авжо. З а (злучнік) і ўжо, параўн. Карскі 2-3, 97; Рудніцкі, 1, 6.

Вандраваць (БРС), вандраваць і мандриваць ’падарожнічаць’ (Шн., Песні). Праз польск. wędrować да ням. wandern ’тс’ (Карскі, Белорусы, 161; Кюнэ, Poln., 113; Брукнер, 608; Корбут, PF, 4, 422, 470).

Вузіра́ць ’выглядаць’ (КСТ). Гл. вызіра́ць, адносна фанетыкі гл. Карскі, 1, 237 і наст.; Бузук, Спроба, 23 і наст.; Асоўскі, LSL., 3А, 1934, 49 і наст.; ДАБМ, карта 22.