абадо́к, ‑дка, м.
1. Памянш. да вобад; невялікі абруч або паўкруг, які ахоплівае што‑н. [Гаўрусь Каляда] адамкнуў вялізны замок, выняў абадок са скабы, і скрыпучая палавіна гуменных варот адчынілася. Брыль.
2. Аблямоўка, вузкая палоска, якая акаймоўвае што‑н. Вецер зусім сціх, а з-за лесу пачала выпаўзаць шэра-сіняя хмара, акаймаваная залатым абадком чэрвеньскага сонца. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адамкну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
1. Адчыніцца; стаць незамкнутым. Замок адамкнуўся. Дзверы адамкнуліся.
2. Адчыніць памяшканне, у якім знаходзішся; зрабіць свабодным уваход да сябе. Дзікі, прарэзлівы голас, поўны роспачы, выгукваў: — Адчыні! Адамкніся! Колас.
3. перан. Стаць даступным, магчымым для каго‑н. Спяць дзяды — ім былое абрыўкамі сніцца: адамкнуўся для іх зачараваны сад. Дудар.
•••
Рай адамкнуўся каму гл. рай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
suwak
м.
1. залатнік;
2. замок, засцежка "маланка";
3. бегунок; паўзунок; хадунок;
suwak logarytmiczny мат. лагарыфмічная лінейка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сапсава́ны verdórben;
сапсава́ны замо́к beschädigtes [kapúttes (разм)] Schloss;
сапсава́нае паве́тра schléchte Luft;
сапсава́ны смак ein verdórbener Geschmáck;
сапсава́ны хара́ктар ein verdórbener Charákter [kɑ-];
сапсава́нае мя́са ángegangenes Fléisch
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
запе́рціся, ‑пруся, ‑прэшся, ‑прэцца; ‑промся, ‑працеся; пр. запёрся, ‑перлася і ‑пёрлася; зак.
1. Знаходзячыся дзе‑н., замкнуць дзверы на замок, засаўку і пад.; закрыць уваход да сябе. Пік ужо раззлаваўся і, насварыўшыся на жонку, запёрся ў бакоўцы. Быкаў. // перан. Адасобіцца, адмежавацца ад навакольнага свету. Заперціся ў чатырох сценах.
2. Замкнуцца, зачыніцца. Вароты запёрліся.
3. Зак. да запірацца (у 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сакрэ́т¹, -у, М -рэ́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што падлягае захаванню ўпотай, аб чым не гавораць усім.
Не выдаць с.
У мяне няма сакрэтаў ад бацькоў.
2. чаго. Тайны спосаб вырабу.
С. вытворчасці.
С. прыгатавання каньяку.
3. чаго. Скрытая прычына.
С. поспеху.
4. Мудрагелістая канструкцыя ў якім-н. механізме.
Замок з сакрэтам.
5. Дадатковы патайны пост, які размяшчаецца вартаўнічай аховай на найбольш небяспечных подступах праціўніка.
Назначыць байцоў у с.
◊
Не рабіць сакрэту — не ўтойваць чаго-н., калі гэта не выклікаецца патрэбамі.
|| прым. сакрэ́тны, -ая, -ае (да 1 і 4 знач.).
Вельмі сакрэтна (прысл.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
insert
[ɪnˈsɜ:rt]
v.t.
1) устаўля́ць
to insert a letter in a word — уста́віць лі́тару ў сло́ва
2) усо́ўваць, утыка́ць
to insert a key in a lock — усу́нуць ключ у замо́к
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прыла́дзіць сов.
1. прила́дить, приде́лать; пристро́ить;
п. замо́к да дзвярэ́й — прила́дить (приде́лать) замо́к к две́ри;
п. агло́блю да сане́й — прила́дить огло́блю к саня́м;
2. (расположить что-л. по отношению к чему-л.) приста́вить;
п. ле́свіцу да чаго́-не́будзь — приста́вить ле́стницу к чему́-л.;
3. (сделать соответствующим по размерам) подогна́ть, пригна́ть;
п. ра́му да акна́ — подогна́ть (пригна́ть) ра́му к окну́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
здараве́нны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Высокага росту, моцнага целаскладу; дужа здаровы (пра чалавека). Першы сусед, які прыйшоў пабачыцца з .. [Антосем] быў Яўхім Мядзведзь, дужы, здаравенны мужчына, заядлы паляўнічы. Чарнышэвіч. Тарпак быў здаравенны, грудасты, шыракаплечы, і яго «пярэпалахі» выклікалі агульны смех. Колас.
2. Вельмі вялікі; велізарны (пра рэчы, прадметы). Гумно здаравеннае. Зірнеш на ніз — ледзь не закружыцца ў вачах. Брыль. На варотах вісеў здаравенны, кавальскай работы, замок. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адамкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.
1. Адчыніць што‑н. замкнёнае. Адамкнуць дзверы. // Зрабіць незамкнёным, адкрыць. [Гаўрусь Каляда] адамкнуў вялізны замок, выняў абадок са скабы, і скрыпучая палавіна гуменных варот адчынілася. Брыль.
2. Зняць прымкнутае. Адамкнуць штык (ад вінтоўкі).
3. перан. Зрабіць вядомым тое, што раней скрывалася, утойвалася; раскрыць. Дагадваецца войт, што Папас і ёсць той ключ, якім можна адамкнуць месца туляння дзеда Талаша. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)