przenikać

przenika|ć

незак.

1. do czego, przez co пранікаць у што, праз што;

2. пранізваць; працінаць;

żal serce przenikać — жаль (журба) пранізвае сэрца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

sad [sæd] adj.

1. су́мны, сму́тны, засму́чаны; журбо́тны, марко́тны;

sad misfortune стра́шнае го́ра;

be sad at heart/with a sad heart сумава́ць, засмуча́цца;

I feel sad. Мне сумна.

2. жу́дасны, жахлі́вы, страшэ́нны;

sad to say… на жаль…;

sadder and wiser наву́чаны го́ркім во́пытам;

That’s a sad excuse. Гэта кепскае апраўданне.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

вы́казаць, ‑кажу, ‑кажаш, ‑кажа; зак., што.

1. Падаць у звязнай і паслядоўнай форме свае думкі, выявіць пачуцці і пад. Выказаць праўду ў вочы. Выказаць згоду. □ Кожны хацеў першы выказаць сваю думку. Карпюк.

2. і з дадан. сказам. Выявіць, выкрыць тое, што павінна было ўтойвацца ад іншых. Ніводнай рысачкай Вера не выказала свайго хвалявання. Мікуліч. // каго. Разм. Выдаць; удаць. Жаўнеры лаюцца апошнімі словамі, пагражаюць бізуном.., каб.. [ляснік] выказаў.. паўстанцаў. Чарот.

3. Перадаць словамі свае адносіны да каго‑, чаго‑н. Выказаць падзяку. Выказаць спачуванне. □ — Я слоў не знаходжу, каб выказаць жаль і вострую горыч [с]траты. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шкада́,

1. безас. у знач. вык., каго-чаго або з інф. Пра пачуццё жалю, спагады і пад. да каго‑, чаго‑н. Ай, танцоры! Ай, музыкі! Пашкадуйце чаравікаў, Пашкадуйце свае ногі, Калі не шкада падлогі! Танк. Шуру шкада падсякаць гонкія, прыгожыя бярозкі. Навуменка.

2. безас. у знач. вык., чаго або з інф. Пра нежаданне аддаць, страціць і пад. што‑н. [Іліко:] — Сімон казаў, што яму нічога не шкада для мяне. Так ён мяне любіць. Самуйлёнак. Кроў не вада, разліць шкада. Прымаўка.

3. у знач. пабочн. На жаль. Прыехаць, шкада, часу няма.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Amor timere neminem verus potest (Publilius)

Сапраўднае каханне нічога не баіцца.

Истинная любовь ничего не боится.

бел. Абы да душы, пражьпвём і ў шалашы. Хоць у шалаши, абы мілы па душы. Пацалункі мілюсенькі, а абое галюсенькі. І вераб’я каханне робіць смелым.

рус. Любовь не знает преград. Проживёшь и в шалаше, коли милый по душе. Сухари с водою, лишь бы сердце с тобою. С милым мужем не стужа. Для милого и себя не жаль. Любовь всё побеждает. С милым дружком и на льду хлеба найдёшь. С милым хоть на край света. С милым рай и в шалаше.

фр. L’amour ne connaît pas d’obstacles (Любовь не знает преград). Une chaummière et un coeur (Хижина и сердце, т. е. нежные чувства).

англ. Love will creep where it may not go (Там, где любви не позволят пройти, она проползёт).

нем. Liebe überwindet alles (Любовь преодолевает всё).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Туга́ ‘смутак, маркота, журба’, ‘пачуццё нуды’ (ТСБМ, Бяльк., Байк. і Некр., Гарэц., Др.-Падб., Ласт., ТС, Вруб., Булг.; барыс., Шн.), ту́га ‘жаль, клопат, журба’ (Нас., Арх. Федар., Мядзв., Растарг.), сум‑туга́ ‘маркота, роспач’ (Вушац. сл.), ст.-бел. тоуга ‘жаль, крыўда, журба’ (XVII ст., Карскі 2-3, 436). Укр. туга́, рус. туга́, стараж.-рус. туга ‘прыгнечанне; мука; сум, бяда’, польск. tęga (запазычанае з беларускай ці ўкраінскай мовы, або з чэшскай, гл. Басай-Сяткоўскі, Słownik, 400), н.-луж. tuža ‘прыгнечанасць, гора, пакуты’, в.-луж. tuha ‘спякота’, ‘прыгнечанасць’, чэш. touha ‘прага, імкненне’, ‘сум’, славац. túha ‘сум’, славен. tóga ‘гультайства’, ‘сум, туга, скруха’, харв. túga, серб. ту́га ‘тс’, макед. тага ‘тс’, балг. старое ту́га ‘мука’, тъга̀ ‘смутак, маркота, журба’, ‘туга’, ст.-слав. тѫга ‘страх, трывога; смутак’, ‘цяжкасці, пакуты, мукі’. Прасл. *tǫga ‘душэўны цяжар, цяжкі настрой’ ад і.-е. *thonghā́ < і.-е. асновы *thengh‑ ‘цягнуць, цягнуць пад гору’, ‘быць цяжкім’ (Сной₂, 769). Паводле ESJSt, 974 — nomen actionis ад кораня *tęg‑ ‘цягнуць’, г. зн. ‘тое, што цягне’; раней — Мяркулава, Этимология–1981, 62. Сувязь з *tǫgъ ‘тугі, цвёрды, нацягнуты’ дапускае Якубовіч (Этимология-2000–2003, 190), гл. тугі. Магчыма, сюды ж серб. дыял. ту́го! — выклічнік для выражэння болю, страху (СДЗб, 52, 399; 57, 940). Вытворныя тужлі́вы ‘поўны тугі’, ‘які выклікае тугу’, тужлі́васць ‘туга, нуда, журба’, тужы́ць ‘сумаваць, нудзіцца, журыцца, гараваць’ (ТСБМ, Ласт., Бяльк., Шат., ТС), а таксама выразы ту́жыкі есці ‘есці памінальны абед’ (Шат.), ту́жыкі спраўляць ‘тужыць’ (Бяльк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Téilnahme

f -

1) удзе́л (an D – у чым-н.)

2) саўдзе́л (у злачынстве – an D)

3) спачува́нне, жаль; сімпа́тыя

j-m séine ~ áussprechen* — вы́казаць сваё спачува́нне каму́-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

пашкадава́ць сов.

1. пожале́ть;

п. гро́шай — пожале́ть де́нег;

2. (чаго, аб чым) пожале́ть, посе́товать (о чём);

п. міну́лага — пожале́ть (посе́товать) о проше́дшем;

ён ~ва́ў, што не зрабі́ў гэ́тага — он пожале́л, что не сде́лал э́того;

3. пожале́ть, побере́чь;

п. старо́га — пожале́ть (побере́чь) старика́;

4. (сжалиться) пощади́ть, пожале́ть;

5. приласка́ть;

п. дзіця́ — приласка́ть ребёнка;

6. в сочетании с инф. переводится безл. конструкцией ста́ло жа́лко (жаль);

я ~ва́ла будзі́ць яго́ — мне ста́ло жа́лко (жаль) буди́ть его́;

◊ ~ва́ў воўк кабы́лу, пакі́нуў хвост ды гры́ву — погов. пожале́л волк кобы́лу, оста́вил хвост и гри́ву

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ubolewanie

ubolewani|e

н. кніжн. спачуванне, спагада; жаль;

godny ~a — варты жалю (спачування);

wyrazy ~a — спачуванне; словы спачування;

wyrazić ~e z powodu ... — выказаць спачуванне з прычыны (па прычыне) ...

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Jámmer

m -s

1) плач, галашэ́нне, ля́мант

es ist ein ~, das ánzusehen* — жа́ласна глядзе́ць на гэ́та

~ und Schánde! — які́ жаль!

2) го́ра, няшча́сце

in ~ und Not — у го́ры і няшча́cці

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)