службовая асоба ў Рас. імперыі. Узначальваў гарадскую думу і гарадскую ўправу. Пасада ўведзена ў 1785. Паводле гарадской рэформы 1870—75 гарадскі галава выбіраўся на 4 гады гар. думай і зацвярджаўся міністрам унутр. спраў (у губ. гарадах) або губернатарам. У невял. гарадах выконваў функцыі гар. управы. Сумяшчэнне ў асобе гарадской галавы пасад старшыні гар. управы і старшыні гар. думы абмяжоўвала дзейнасць апошняй і пакідала магчымасць самавольства. З 1892 гарадскі галава лічыўся чыноўнікам дзярж. службы. Паводле закону ад 16.6.1870 на пасады гарадской галавы і яго намеснікаў забаранялася выбіраць яўрэяў, што асабліва датычыла бел. губерняў.
1.у што. Схаваць або (пра галаву) уцягнуць, увабраць унутр чаго-н.
У. твар у каўнер.
У. галаву ў плечы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыціснуць (вушы) да галавы (пра каня і пад.).
Конь утуліў вушы.
|| незак.уту́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мехападо́бны, ‑ая, ‑ае.
Шырокі, нязграбны, падобны на мех (пра адзенне). Я падняўся і ўбачыў двух чалавек, з галавы да ног апранутых у мехападобнае адзенне.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барво́вы, ‑ая, ‑ае.
Густа-чырвоны, пурпуровы. Недзе недалёка неба асвяцілася барвовым зарывам.Грахоўскі.Петражыцкі ўвесь, з ног да галавы, стаў барвовы, як ад агню.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ростр ’таран у выглядзе галавы якой-небудзь жывёлы на насавой частцы стараж.-рымскага ваеннага карабля’ (ТСБМ). Праз рус. мову з лац.rostrum ’нос карабля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сломи́тьсов., прям., перен. злама́ць;
◊
сломя́ го́лову на злом галавы́; (стремглав) стрымгало́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
cranium
[ˈkreɪniəm]
n., pl. -niums, -nia
1) чэ́рап -а m. (ко́сьці галавы́)
2) мазгава́я ча́стка чэ́рапу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
breakneck
[ˈbreɪknek]
adj.
рызыко́ўны; небясьпе́чны; каркало́мны
at breakneck speed — стрымгало́ў, з каркало́мнай ху́ткасьцю, на злом галавы́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
падко́л, ‑у, м.
Разм. З’едлівыя, непрыемныя словы, насмешка. Новікаў не падняў галавы ад работы, нібы і не чуў, што сказаў Рыгор, нібы не заўважыў падколу.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атупе́ласць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан атупелага. Такія моманты бывалі ў жыцці Сашкі Стафанковіча, момантны жывёльны страх быццам бы прарываў атупеласць яго галавы і сэрца.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)