Му́рак, му́рачак ’выступ у печы, на якім можна сядзець, прымурак’, ’вузкая рамка пяколка для мыла і запалкаў’ (Сцяшк., В. В.; шчуч., З нар. сл., Сл. ПЗБ; ветк., Мат. Гом.). Відаць, паланізм. Параўн. польск. murek ’тс’. Да мур 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пупо́к 1, ‑пка, м.
1. Тое, што і пуп (у 1, 2 знач.).
2. Невялікі акруглы выступ. У цёмна-сіняй кепцы з пупком, сцягнутай на патыліцу, у таго ж колеру касцюме, у аброшаных ботах, .. [Сучок] унёс у хату свежасць ранку. Пестрак.
пупо́к 2, ‑пка, м.
Шматгадовая пахучая трава сямейства складанакветных з галінастым сцяблом і жоўтымі або белымі кветкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Панці́на, пенціна ’костка ў ніжняй частцы нагі каня ля капыта’ (Сл. ПЗБ), панціна, паянціна ’выступ з доўгай поўсцю ля капыта каня’ (Нар. сл.). З польск. pędna ’выемка ў ніжняй частцы каня ля капыта (там, дзе накладаюцца путы)’; далей да путы (гл.) (Брукнер, 403).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прычо́лак 1 ’скат чатырохскатнай страхі над папярочнай сцяной’ (ТСБМ, Сцяшк.), прычо́лак, прічо́лок, прычо́лкі ’сярэдні скат трохсотай страхі, звычайна з задняга боку будынка’, ’страха над тарцовай сцяной будынка’ (ельск., Шушк.; ТС), прычі́лок, прычо́лак, прычо́лкі ’франтон’ (іван., нараўл., гродз., ДАБМ, 778), прычо́лак ’закот (з саломы, дошак, шыферу)’ (Ян.), ’франтонная частка страхі’, ’ніжняя частка франтона’ (карэліц., Сл. ПЗБ; Жыв. сл.), ’частка страхі, якая звісае над сцяной; напуск, стрэшка (з саломы)’ (Мат. Гом., ЛА, 4), прычо́лак ’вільчык’ (лід., барыс., Сл. ПЗБ; Сл. Брэс.), прычі́лок ’тс’ (Сл. Брэс.). Рус. приче́лок, дыял. паўдн. ’франтон; выступ франтона’; ’скат страхі, даху’; ’тарцовы бок сцірты’; укр. причі́лок ’бакавая сцяна хаты; бок страхі, франтон’; ’бакавая сценка куфра’, польск. przyczółek ’франтон’, славен. pričélek ’гладкая паверхня каменя на сячэнні’. Прэфіксальна-суфіксальны дэрыват ад чало́ (гл.). Параўн. Банькоўскі, 2, 931.
Прычо́лак 2 ’выступ каля коміна печы’ (Сцяшк.). Далейшае развіццё семантыкі ў прычо́лак ’прыбудова, прысценак, трысцень’ (ТС). Рус. дыял. приче́лок ’выступ каля коміна печы’; ’палічка пры ўваходзе ў камору са спускам у склеп, якая знаходзіцца каля печы’ і г. д., укр. причі́лок ’край, канец чаго-небудзь’. Этымалагічна тое ж, што і прычолак 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мярзля́к, мерзля́к ’чалавек, вельмі адчувальны да холаду, марозу’, ’мёрзлы прадмет’, ’замёрзлы выступ гразі’, ’лядзяк’ (ТСБМ, Шат., Ян.; клец., Нар. лекс.; смарг., Сл. ПЗБ), мярзьля́чча ’мёрзлыя камякі’, ’мёрзлая гародніна’ (Бяльк., Растарг., ТС). Да мёрзлы < мерзнуць (гл.). Аб суфіксе ‑як гл. Сцяцко, Афікс. наз., 130–131.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Áuftreten
n -s
1) з’яўле́нне
2) вы́ступ
3) паво́дзіны
er hat ein sícheres ~ — ён паво́дзіць сябе́ ўпэўнена
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
аванбе́к
(фр. avant-bec, ад avant = наперадзе + bec = выступ)
перасоўнае металічнае мацаванне замкнёнай цыліндрычнай або авальнай формы; выкарыстоўваецца пры шахтавых работах у нястойкіх пародах і пад рэчышчамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
блі́стэр
(англ. blister = пузыр)
1) купалападобны выступ з празрыстай пластмасы на фюзеляжы самалёта для паляпшэння агляду і размяшчэння зброі і прыцэльных прыстасаванняў;
2) супрацьміннае патаўшчэнне корпуса карабля.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
protrude
[prəˈtru:d]
1.
v.t.
1) высо́ўваць
2) вытырка́ць
2.
v.i.
вытырка́цца, высо́ўвацца; утвара́ць вы́ступ, выдава́цца
Her teeth protrude too far — У яе́ зу́бы зашма́т выдаю́цца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
наве́с м разм
1. Schírmdach n -(e)s, -dächer; Sónnendach n (ад сонца);
2. (выступ чаго-н) Vórsprung m -(e)s, -sprünge, ǘberhängender Teil (напр скалы);
3. спарт (у футболе) hóhes Zúspiel
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)