Ingenium mala saepe movent

Часта бяда прыбаўляе розуму.

Часто беда прибавляет ума.

бел. Бяда хоць мучыць, ды жыць вучыць. Бяда дакучыць, тады чалавека розуму навучыць. Бяда ды мука ‒ тая ж навука.

рус. Беда/нужда ум родит. Беда вымучит, беда и выучит. Придёт беда ‒ купишь ума. Нужда научит кузнеца сапоги точать. Беда да му́ка ‒ та же наука.

фр. La nécessité est la mère de l’invention (Нужда ‒ мать изобретательности).

англ. Adversity makes the man wise, not rich (Беда делает человека мудрым, а не богатым).

нем. Not lehrt den Bären tanzen und den Affen geigen (Нужда делает из медведя танцора, а из обезьяны скрипача). Not macht erfinderisch (Нужда делает человека изобретательным).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Нава́ла ’стыхія, напасць’ (БРС, Байк. і Некр.), ’напасць, нападзенне’ (Касп.), ’бяда, гора’ (Сцяшк.), ’прымус, непрыемная прэтэнзія, патрабаванне; нападзенне; бура’ (Др.-Падб., Гарэц.), ’націск’ (Яруш.), польск. nawała ’націск, вялізны наплыў; стыхія’, ’навальніца’, ’прымус’. Да *valъ, valiti, параўн. валі́ць ва́лам ’ісці вялікай масай, натоўпам’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

невялі́кі в разн. знач. небольшо́й; невели́кий;

н. пако́й — небольша́я ко́мната;

н. ве́цер — небольшо́й ве́тер;

◊ ~кае шча́сце! — невелико́ сча́стье!;

~кая бяда́ — невелика́ беда́;

~кая ра́дасць — ма́ло ра́дости

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Паве́трая ’мор, пошасць’ (Шат.), паве́трыя ’непрыемнасць, бяда; дрэнная пагода’ (Бяльк.), ’пошасць’ (Касп.), паве́траная ’згубная моц пошасці’ (Нас.). Рус. пове́трие; укр. пові́тра ’тс’. Да вецер (гл.). З прычыны марфалагічнай тоеснасці з рус. словам у бел. можа быць і пранікненне з рус. тэрыторыі, параўн. і геаграфію слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

affliction

[əˈflɪkʃən]

n.

1) боль -ю m.; згрызо́та, паку́та f.

2) го́ра n., бяда́ f.; няшча́сьце n.

the bread of affliction — го́ркі хлеб

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

bane

[beɪn]

n.

1) пракля́цьце n.

2) згу́ба, бяда́ f., няшча́сьце n.

He is the bane of my life — Ён атру́ціў мне жыцьцё

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

плю́шчыцца ​1, ‑чыцца; незак.

Закрывацца, заплюшчвацца (пра вочы). Юрка слухаў іх [старэйшых], і вочы ў яго міжвольна плюшчыліся. Курто.

плю́шчыцца ​2, ‑чыцца; незак.

Спец.

1. Рабіцца плоскім, пляскатым. Ды зноў бяда: як ён ні б’ецца, Ўсё плюшчыцца ў яго, а не куецца. Мядзведзя ахапіў адчай. Корбан.

2. Зал. да плюшчыць ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

злы́дзень, ‑дня, м.

Разм.

1. Шкодны чалавек; ліхадзей. Хай злыдні над намі скрыгочуць зубамі — Любі сваю ніву, свой край. Купала. Дарога прывід іх змяла, Забрала чарапы жарства: Ты злыдняў шмат перамагла, Непераможная Масква. Калачынскі.

2. толькі мн. (злы́дні, ‑яў). Нягоды, бяда. Як уваляцца злыдні, то не на тры дні. Прымаўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тугаду́м, ‑а, м.

Разм. Той, хто не можа хутка думаць, разумець. Выхваляўся тугадум: Маю сорак тэм-задум!.. Але вось бяда і гора. Што няма дагэтуль твораў. Шушкевіч. Вырашыў [Шыковіч] пагутарыць з Тужыкавым. Праўда, ён — тугадум, як той анекдатычны фін, — на пытанне, якое задалі раніцой, адкажа ўвечары, але затое аб’ектыўны і разумны. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бядо́та ж.

1. (бяда, гора) Únglück n -s, Únheil n -s;

2. (беднасць, галеча, бедната) Not f -, Nöte, Élend n -(e)s;

3. (бедната, бедныя людзі) die Ármen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)