Verbum

жэ́мчуг, -у, мн. -і, -аў, м.

Цвёрдае рэчыва, якое здабываецца з ракавін некаторых малюскаў і мае форму зярнят і шарыкаў белага, ружовага (радзей чорнага) колеру, ужыв. як каштоўнае ўпрыгожанне.

Нітка жэмчугу.

|| прым. жамчу́жны, -ая, -ае.

Ж. промысел.

Жамчужнае зерне.

лейтэна́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Афіцэрскае званне або чын у арміі, флоце, міліцыі, а таксама асоба, якая носіць гэта званне або мае гэты чын.

Малодшы л. (першае афіцэрскае званне).

|| прым. лейтэна́нцкі, -ая, -ае і лейтэна́нтаў, -ава.

першабы́тны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да найстаражытнейшага перыяду гісторыі чалавецтва.

П. чалавек.

2. перан. Які захоўвае першапачатковы стан.

Першабытная прырода (некранутая).

3. перан. Дзікі, некультурны, адсталы.

Першабытныя норавы.

|| наз. першабы́тнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

прато́чны, -ая, -ае.

1. гл. пратока.

2. Пра ваду, вадаём: цякучы, не стаячы.

Праточная вада.

Праточнае возера.

3. Які мае адносіны да руху струменя вадкасці або газу (спец.).

П. элемент (у пнеўмааўтаматыцы).

|| наз. прато́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

пу́шка¹, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

1. Гармата, якая мае насцільную траекторыю стральбы і прызначаецца для паражэння наземных, надводных і паветраных цэлей.

2. Апарат для лячэння сродкамі радыеактыўнага выпраменьвання (спец.).

Кобальтавая п.

|| прым. пу́шачны, -ая, -ае.

самату́жны, -ая, -ае.

1. Які вырабляецца ўручную або мае адносіны да вытворчасці дамашнім, ручным, не фабрычным спосабам; недасканалы, прымітыўны па выкананні.

Саматужныя вырабы.

Саматужная майстэрня.

2. перан. Неарганізаваны, адасоблены; малакваліфікаваны.

Саматужныя прыёмы.

|| наз. самату́жнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

стано́ўчы, -ая, -ае.

1. Які выражае адабрэнне, згоду.

С. водзыў.

Станоўчая характарыстыка.

2. Які мае дадатныя якасці, уласцівасці, які заслугоўвае адабрэння.

Станоўчыя вынікі.

Станоўчая роля вынаходніцтва.

3. Які характарызуецца дадатнымі якасцямі, рысамі.

С. герой п’есы.

|| наз. стано́ўчасць, -і, ж.

стапрацэ́нтны, -ая, -ае.

1. Які мае ў сабе сто працэнтаў чаго-н.

С. раствор.

2. Які поўнасцю адпавядае норме, якім-н. патрабаванням.

Стапрацэнтнае выкананне плана.

3. Сапраўдны, поўнасцю выражаны ў сваіх якасцях (разм.).

С. інтэлігент.

|| наз. стапрацэ́нтнасць, -і, ж.

сцвярджа́льны, -ая, -ае.

1. Які выказвае згоду з чым-н., пацвярджае што-н.

С. адказ.

2. Які замацоўвае, устанаўлівае што-н.

С. пафас рамана.

3. Які мае ў сабе сцверджанне (спец.).

С. сказ.

Сцвярджальнае суджэнне.

|| наз. сцвярджа́льнасць, -і, ж.

то́ўсты, -ая, -ае.

1. Вялікі, значны ў аб’ёме, у абхваце, папярочным сячэнні.

Тоўстая бяроза.

Тоўстая вяроўка.

2. Які мае мажную, паўнацелую фігуру.

Т. чалавек.

3. Пра голас, гук: нізкі, густы.

|| наз. таўшчыня́, -і́, ж. (да 1 і 2 знач.).