скру́ха, ‑і, ДМ скрусе, ж.
Туга, маркота. Радасць чалавечая ўсё ж такі мацней за скруху і беспатольнае гора. Сабаленка. — Глыбокае мора, шырокае мора, — Старая запеў павяла, — Ды толькі, глыбейшым было маё гора, Шырэйшаю скруха была. Бялевіч. // Жаль, шкадаванне. — Марына!.. Га, Марына!.. Ты яшчэ жывеш? Не памерла?.. — і са скрухай уздыхнуў: — Ну і жывучыя людзі! Ракітны. Затое, калі ішлі з Сяргеем дадому і адзінай сведкай іх быў серпік месяца, .. [Антон] са скрухай сказаў: — Пацягнула ж мяне за язык сказаць пра гэты буксір. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смалі́цца 1, смоліцца; незак.
Зал. да смаліць 1.
смалі́цца 2, смалюся, смалішся, смаліцца; незак.
Разм.
1. Быць на сонцы, пячыся; загараць. «От табе і маеш, — думаў чалавек, — адпачыў, называецца. Я тут сабе смалюся на сонцы, купаюся ў моры,.. а пад мяне, мабыць, ужо там падкапаліся, мабыць, пастку паставілі». Сабаленка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыгараць, дыміцца і чарнець на агні. Голас .. [жанчыны] спыніўся на паўслове, бо ў печы пачаў смаліцца блін. Бядуля.
3. Зал. да смаліць 2 (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сук, ‑а, м.
1. Буйны бакавы парастак, які ідзе ад ствала дрэва. То шышка зваліцца з хваіны, То сук збуцвелы ападзе. Астрэйка. Стаяла .. [груша] голая, счарнелая, з вузлаватымі сукамі. Лынькоў. Хочаш — зверху страляй, забраўшыся на ёмкі сук; хочаш — прама з-за дрэва. Курто.
2. Астатак ад зрэзанага бакавога парастка ствала ў дошцы, бервяне. [Арлоўскі:] — Дошкі ў мяне ёсць, толькі вельмі сукаватыя, ёсць без сукоў, ды ў гразі — гэблі патупіце. Чорны. Стаў Максімка да станка, Гэблік сціснула рука. Шмаргануў — на дошцы сук... Дзеружынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускалыха́ць, ‑лышу, ‑лышаш, ‑лыша; зак.
1. што. Прывесці ў рух, прымусіць калыхацца. І нідзе я не змог бы Пражыць ні хвіліны адной.. Без вятроў, што мой Сож І што Волгу маю ўскалыхалі. Кірэенка. / у вобразным ужыв. І працаю вясёлай Напоўніцца прастор, І песняю дзяўчаты Ускалышуць звонкі бор. Русак.
2. перан.; каго. Разм. Узгадаваць, выхаваць, выпесціць. Знаю — шмат ты [Нарач] каго ўскалыхала, Умывала празрыстай вадой І нярэдка бурлівай бывала, Уздымаючы хвалі гарой. Прыходзька. Мяне з маленства ўскалыхала бура. Маё дзяцінства — на шляхах вайны. Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыстакро́ўны, ‑ая, ‑ае.
1. Чыстай, не змешанай пароды (пра жывёл). — Гэта не трус, а трусіха, — нахмурыўшыся, адрэзаў Дапік. — І прытым не абы-якая трусіха, а чыстакроўная «белы велікан». Краўчанка.
2. Разм. Сапраўдны, праўдзівы. Гэта — чыстакроўная арыстакратка, і нізавошта мяне не прызнала б за чалавека, калі б я стаў нават мільянерам! Карпюк. [Драздовіч:] — Яго [Павалковіча] тут старым кавалерам завуць, шляхціцам. Хоць ніякі ён не шляхціц, з дзеда-прадзеда чыстакроўны мужык. Машара. // Тыповы, яскрава выражаны, характэрны для каго‑, чаго‑н. (пра чалавека). Чыстакроўны паляшук. Чыстакроўны немец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
śnieg, ~u
м. снег;
płatki ~u — камякі снегу;
wieczne ~i — вечны снег;
bałwan ze ~u — снежная баба;
tyle mnie to obchodzi co śnieg zeszłoroczny — гэта мяне цікавіць, як леташні снег
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
łamać
łam|ać
незак.
1. ламаць;
~ie mnie w kościach — у мяне ломіць у касцях;
2. перан. парушаць;
~ać zasady — парушаць прынцыпы;
3. перан. пераадольваць;
~ać sobie głowę — ламаць галаву
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zakręcić się
zakręci|ć się
зак.
1. закруціцца; закружыцца; павярнуцца;
~ło mi się w głowie — у мяне закружылася галава;
~ł się i wyszedł — ён павярнуўся і выйшаў;
2. завіцца; закучаравіцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
pękać
pęka|ć
незак.
1. лопацца, трэскацца;
głowa mi pękać перан. у мяне галава трашчыць;
lody ~ją — лопаецца лёд;
~ć z zazdrości перан. лопацца ад зайздрасці;
2. (пра нарыў) прарывацца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
whirl
[hwɜ:rl]
1.
v.i.
1) круці́цца, кружы́цца; віхры́цца, вірава́ць
The leaves whirled on the wind — Лі́сьце кружы́лася на ве́тры
2) прано́сіцца; праімча́цца, пракалясі́ць
3) Figur. адчува́ць галавакружэ́ньне
My head is whirling — У мяне́ закружы́лася галава́
2.
n.
1) круце́ньне, кружэ́ньне n.
2) вір -у m.
3) Figur. вір (падзе́яў)
social whirl — вір тава́рыскага жыцьця́
4) галавакружэ́ньне n.
•
- whirl away
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)