сці́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1. Ціскам зменшыць аб’ём чаго‑н.; згусціць.
2. Здушыць.
3. Моцна, шчыльна абхапіць каго‑, што‑н.
4. Здушыць, сцясніць (горла, грудзі).
5. Шчыльна злучыць (губы, зубы, пальцы і пад.).
6. Схапіць, працяць (марозам, холадам).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упе́рціся, упруся, упрэшся, упрэцца; упромся, упрацеся;
1. Уперці частку свайго цела або які‑н. прадмет для апоры, супраціўлення, адштурхвання.
2. Наткнуцца ў час руху на якую‑н. перашкоду, уткнуцца ў што‑н.
3. Аказаць супраціўленне чаму‑н., не захацець згадзіцца з чым‑н., уступіць каму‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
це́раз,
Спалучэнне з прыназоўнікам «цераз» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца пры абазначэнні якой‑н. прасторы, месца і пад., упоперак якіх што‑н. размяшчаецца, з аднаго боку на
2. Ужываецца пры абазначэнні месца або прадмета і пад., паверх якіх накіравана дзеянне або рух.
3. Ужываецца пры назвах асяроддзя, прадмета, праз якія хто‑, што‑н. праходзіць, пранікае.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца пры ўказанні на прамежак часу, пасля якога што‑н. адбываецца.
5.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца пры ўказанні на асобу, прадмет, з дапамогай або пры пасрэдніцтве якіх што‑н. адбываецца.
Прычынныя адносіны
7. Ужываецца для ўказання на прычыну ці падставу чаго‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свой, свайго́,
1.
2.
3. Уласцівы толькі дадзенай асобе або прадмету; своеасаблівы.
4. Прызначаны для каго‑, чаго‑н.; адпаведны, належны.
5. Які знаходзіцца ў сваяцкіх, сяброўскіх або іншых блізкіх адносінах, звязаны месцам жыхарства, сумеснай працай, агульнымі інтарэсамі і пад.
6.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11. хо́піць
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хто, каго, каму, каго, кім, аб кім,
1.
2. Ужываецца ў значэнні вылучальных або ўказальных займеннікаў: «каторы», «той».
3.
4.
5.
6.
7.
8. Ужываецца ў размеркавальным значэнні пры супастаўленні членаў сказа і сказаў у значэнні: «адно..., другое».
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́мяць 1, ‑і,
1. Здольнасць запамінаць, захоўваць і аднаўляць у свядомасці ранейшыя ўражанні.
2. Запас уражанняў, мінулы вопыт, якія захоўваюцца ў свядомасці і могуць быць адноўлены.
3. Успамін пра каго‑, што‑н.
4. Здольнасць мысліць, разважаць, усведамляць свае ўчынкі, пачуцці; прытомнасць.
•••
па́мяць 2, ‑і,
Здольнасць электроннай машыны захоўваць і выдаваць запісаную інфармацыю, а таксама ўстройства электроннай машыны для запісу, захоўвання і выдачы інфармацыі.
памя́ць, ‑мну́, ‑мне́ш, ‑мне́; ‑мнём, ‑мняце́;
1. Зрабіць мятым; змяць.
2.
3. і
4. Тое, што і пацерці (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бок, бо́ка і бо́ку,
1.
2. Напрамак на мясцовасці.
3. Мясцовасць, краіна.
4. Месца, справа або злева ад сярэдняй лініі.
5. Прастора злева і справа.
6. Месца (мясцовасць), якое знаходзіцца на нейкай адлегласці ад чаго‑н.
7. Чалавек ці група людзей, якія супрацьстаяць другому чалавеку ці групе.
8. Састаўная частка, элемент чаго‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адбі́ць, адаб’ю, адаб’еш, адаб’е; адаб’ём, адаб’яце;
1. Ударамі адкалоць, адшчапіць, адарваць, адкрышыць (частку цэлага або што‑н. прымацаванае).
2. Сустрэчным ударам адкінуць.
3. Сілаю, з боем адабраць каго‑, што‑н., вярнуць захопленае.
4.
5. Прымусіць баяцца што‑н. рабіць, знішчыць, адабраць (ахвоту, жаданне, памяць і пад.).
6. Адкінуць у адваротным кірунку (прамені, гук і пад.).
7. Адлюстраваць што‑н. на сваёй гладкай, бліскучай паверхні.
8. Выявіць, даць вонкавае праяўленне (пачуццям, стану і пад.).
9. Выстукаць рытмічнымі ўдарамі.
10. Ударам (ударамі) пашкодзіць што‑н., зрабіць балючым.
11. Завастрыць лязо касы, б’ючы малатком.
12. Аддзяліць, перагарадзіўшы.
13. Правесці лінію ударам вяроўкі або шнура.
14. Пабіць (расліны, пасевы).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць;
1. Пакінуўшы якое‑н. месца, перайсці на іншае; адысці ўбок.
2.
3.
4.
5.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)