переме́на ж.
1. пераме́на, -ны ж.; (в знач.: «изменение» — чаще употребляется) зме́на, -ны ж.; (замена) заме́на, -ны ж.;
переме́на декора́ций прям., перен. зме́на (пераме́на) дэкара́цый;
переме́на обстано́вки зме́на (пераме́на) абста́він;
2. (комплект белья и т. п.) зме́на, -ны ж.; разг. пераме́нка, -кі ж.;
3. школ. перапы́нак, -нку м.;
больша́я переме́на вялі́кі перапы́нак;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Schánde
f - га́ньба, со́рам
Schmach und ~! — со́рам і га́ньба!
Ármut ist kéine ~ — ≅ сярмя́га – не знява́га, а жупа́н – не вялі́кі пан
die ~ muss gelöscht wérden — га́ньбу трэ́ба змыць
j-m ~ máchen, j-n in ~ bríngen* — выкліка́ць га́ньбу на каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mistrz
м.
1. майстар; настаўнік;
mistrz nad ~e — майстар над майстрамі;
2. чэмпіён;
mistrz świata — чэмпіён свету;
3. маэстра; мэтр; настаўнік;
4. магістр;
wielki mistrz zakonu — вялікі магістр ордэна (рыцарскага);
mistrz grzebienia — цырульнік;
mistrz pięści — баксёр
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
інтарэ́с, -су (мн. інтарэ́сы) м.
1. (внимание) интере́с;
праяўля́ць вялі́кі і. да спра́вы — проявля́ть большо́й интере́с к де́лу;
2. чаще мн. (потребности, запросы, стремления) интере́сы;
абаро́на дзяржа́ўных ~саў — защи́та госуда́рственных интере́сов;
сын жыў сваі́мі ~самі — сын жил свои́ми интере́сами;
3. (польза, нужда) интере́с;
у на́шых ~сах — в на́ших интере́сах;
няма́ нія́кага ~су е́хаць туды́ — нет никако́го интере́са (никако́й нужды́) е́хать туда́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
даво́лі нареч.
1. с прил. или нареч. дово́льно;
д. вялі́кі — дово́льно большо́й;
д. прыго́жа — дово́льно краси́во;
2. в знач. безл. сказ. дово́льно, доста́точно, хва́тит;
гэ́тага мне д. — э́того мне дово́льно (доста́точно, хва́тит);
3. безл. с инф. или с род. п. (в знач. приказания) дово́льно; доста́точно; хва́тит;
д. дурэ́ць! — дово́льно (хва́тит) шали́ть!;
д. слоў! — дово́льно (доста́точно, хва́тит) слов!;
д.! змо́ўкні! — дово́льно (доста́точно, хва́тит)! замолчи́!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
hit1 [hɪt] n.
1. удар, штуршо́к;
give smb./smth. a hit уда́рыць каго́-н./што-н.;
a clever hit тра́пны ўдар
2. папада́нне;
He scored a direct hit. Ён патрапіў проста ў цэль.
3. по́спех, уда́ча, уда́лая спро́ба; хіт, нешта ве́льмі папуля́рнае ці паспяхо́вае (пра фільм, кнігу, песню, п’есу і да т.п.);
be a big hit мець вялі́кі по́спех;
His book was a hit. Яго кніга мела вялікі поспех;
make a hit ствары́ць сенса́цыю;
I want to buy a CD with the latest hits. Я хачу набыць дыск з самымі папулярнымі песнямі.
4. slang до́за нарко́тыку
5. AmE, slang жо́рсткае злачы́нства або́ забо́йства
6. вы́нік по́шуку (асабліва ў інтэрнэце)
♦
be/make a hit (with smb.) спадаба́цца (каму́-н.) адра́зу, з пе́ршай сустрэ́чы;
She has made a big hit with Charlie. Яна адразу вельмі спадабалася Чарлі.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Аба́бак ’падбярозавік, Boletus scaber’. Ці суадносіцца з абабак ’бабка, укладка снапоў на полі’ («Ставіць снапы ў абабак»), (а)бабак ’ахапак ільну’, абабка ’абадраны ліпавы або вязавы пень, на якім расце сучча’. Больш верагодна Мяркулава, Очерки, 176–177, якая звязвае абабак з бабець ’маршчыніцца’ (гл.), параўн. рус. арх. обабня ’вялікі грыб’. Слова, відаць, пераважна беларускае і рускае (зах. і паўн.). Параўн., аднак, чэш. obabka ’грыб’, якое разам з рускімі словамі Кіпарскі (NM, 53, 441) адносіць да баба ’пень’ (як рус. опёнок да пень) (гл. Якабсон, Word, 7, 187). Спрэчна. Усх.-слав. баба, бабка часцей назва грыбоў (параўн. бел. бабка ’абабак’). Лінгвагеаграфія слова не дазваляе яго лічыць праславянскім.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ата́ра ’вялікі гурт авечак’. Рус., укр. ота́ра ’тс’. У данскіх помніках пачатку XVII ст. — зямельнае ўгоддзе, паша’, укр. палес. ’загарадзь для адпачынку жывёлы, кашара’. З цюрк. отар ’паша’, ’гурт авечак’ у рускую і ўкраінскую мовы, адкуль у беларускую. Паводле Дзмітрыева (Строй, 524, 541), крыніцай маглі быць як крымскія, так і паўночнакаўказскія цюркскія мовы; адсутнасць слова ў заходніх і паўднёвых славянскіх мовах, у закарпацкіх украінскіх гаворках сведчыць хутчэй аб каўказскім арэале. Цюркскае слова этымалагізуецца ад от‑ ’трава’. Нельга выключыць магчымасці запазычання з казанска-татарскага утар ’пастаўнік’, на што ўказвалі Гараеў, 449; Фасмер, 3, 169, але пашырэнне слова ва ўкраінскай мове ператварае каўказскую этымалогію ў больш верагодную.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бардады́м ’бамбіза’ (Гарэц.), ’высокі і нехлямяжы чалавек’ (Др.-Падб.). Рус. дыял. бардады́м ’нехлямяжы або высокі чалавек’, укр. бардади́м ’вялікі па камплекцыі чалавек, высокі чалавек’. У аснове ляжыць дэфармаваная назва манаха-бернардынца (параўн. бел. бардады́н ’манах ордэна св. Бернарда’, Нас.), фігура якога ў народзе выклікала насмешкі і жарты. Параўн. у польск. мове: Bernardyński kark. — Palnał bernardyński (= duży) kieliszek starki. — Zaczął zajadać z bernardyńskim apetytem (Варш. сл., 1, 116). Адсюль ’здаровы, мажны чалавек, бамбіза і г. д.’ Падрабязна гл. Краўчук, ЛБ, 8, 73. У рус. мове бардады́м (бардада́шка, барда́шка) таксама ’картачны кароль чорнай масці’ (аб гэтым Папоў, Лекс., 50; Трубачоў, ЭИРЯ, 3, 42–44; памылкова Праабражэнскі, 1, 17 і Фасмер, 1, 126).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурно́с ’плашч, бурнус’ (БРС, Касп.), ’мужчынская доўгая вопратка’ (Інстр. I, Сцяшк. МГ), ’армяк, бурка’ (Янк. Мат.), ’вялікі мужчынскі кажух; доўгая вопратка з даматканага сукна і г. д.’ (Сакал.), бу́рнас ’доўгае суконнае адзенне’ (Сцяшк. МГ), бу́рно̂с ’зімовая жаночая вопратка’ (Лысенка, ССП). Рус. бурну́с ’плашч з капюшонам’, укр. бурну́с, бу́рмус, польск. burnus, bornus, burnos, burmus, burno, burdus, чэш., славац. burnus ’від зімовай вопраткі’. Усюды слова зрабілася народным. Запазычанне з араб. burnus ’шырокі плашч’ або праз франц. bournus, або праз тур. burnus, burnuz лёгкі шарсцяны плашч’. Міклашыч, Türk. El., Nachtr., 1, 19; Фасмер, 1, 247; Рудніцкі, 264; Махэк₂, 77; Варш. сл., 1, 238. Бел. бурно́с, можа, з польск. burnos. Параўн. і форму бу́рнас (націск!).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)