пераўвасабле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. пераўвасабляць — пераўвасобіць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. пераўвасабляцца — пераўвасобіцца. У Славы прыроджаны талент пераўвасаблення. Каб пайшоў у тэатральны, быў бы артыстам. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прывучы́цца, ‑вучуся, ‑вучышся, ‑вучыцца; зак.

Выпрацаваць у сябе якую‑н. звычку, навык да чаго‑н. Прывучыцца да акуратнасці. □ — Не бачыш, я займаюся трэніроўкай. Хачу прывучыцца, каб галава не кружылася. Гамолка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скна́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Быць скнарай, праяўляць надзвычайную скупасць. Ад парога [старшыня] дадаў тым жа строгім і ўладарным голасам, .. каб Сямён не скнарнічаў, а зрабіў патрэбнае неадкладна ж. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

су́тарга, ‑і, ДМ ‑рзе, ж.

Рэзкае неадвольнае скарачэнне мышц (ад болю, холаду, пры некаторых захворваннях або душэўных пакутах). Біцца ў сутаргах. □ [Андрэй] .. баяўся, каб ад холаду не пачаліся сутаргі. Скрыпка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тпру́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Спыняць каня ці якую‑н. іншую цяглавую жывёліну выкрыкам «тпру». Зірнуў дзед, напнуў лейцы, каб .. падацца з бочкай у кусты, пачаў ціх[е]нька тпрукаць. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удушы́цца, удушуся, удушышся, удушыцца; зак.

Разм.

1. Павесіцца. — Ну, страляй у мяне, каб ты ўдушыўся, а сяла не чапай, — крычала .. жанчына. Лобан.

2. Памерці ад чаго‑н. засеўшага ў горле.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

худзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Рабіцца худым, хударлявым. Накупляй паперы болей І чарнілам запасіся, Каб худзелі пісьманосцы, Ношкі носячы мне пісем. Панчанка. [Максім:] — [Давід] увачавідкі губляе сілы і худзее ўсё больш. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ціхата́, ‑ы, ДМ ‑хаце, ж.

Разм. Тое, што і цішыня. Каб не вецер — на гасцінцы ціхата была б. Чорны. Нідзе нікога. Ціхата. Ціхата і спакой. Як на могілках. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

штоднёвы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і штодзённы (у 1 знач.). І ў пасцелі ляжаць ёй [маці] не вельмі каб выпадала. Штоднёвыя клопаты, як нуда, мучылі, падымалі хворую на ногі. Вышынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Аўтарэ́ня ’імя каровы, што нарадзілася ў аўторак’ (КЭС, лаг.), аўтурэня ’тс’ (Рам.). Ад аўторак, табуістычная назва, параўн.: «Для таго, каб ведзьмы не адбіралі малако ў кароў, ім даюцца мянушкі… па днях тыдня, у якія яны ацяліліся…» (Рам., 8, 180). Адносна суфіксацыі ўласных імён на ‑еня (‑эня) гл. Бірыла, Бел. антр. назвы, 44–46, а таксама Лаўчутэ (Лекс. балтызмы, 20), якая лічыць суфіксацыю на ‑еня ў беларускай мове літоўскага паходжання.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)