1. Птушка, якая безупынна шчабеча. Пяюць яе [песню] шчабятухі расчулена, Дадому вярнуўшыся з выраю.Барадулін.Ластаўка, шчабятуха, Не адлятай, гасці!Лужанін.
2.перан.Разм. Пра жанчыну, дзяўчынку, якая хутка, бесперастанку гаворыць. Гэта яна — мая вясёлая, галасістая шчабятуха Паўлінка сышла са сцэны.. і стала зноў той самай мілай і сур’ёзнай Леначкай.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лохнуць1 ’прагнуць’ (стаўб., Сл. бел. нар. фраз.; Жд. 2). Прасл.loknǫti — дзеяслоў закончанага трывання ад lokati ’хлябтаць’, параўн. бел.локаць ’піць’ (Нас.). Этымалогію гл. лакта́ць. Параўн. таксама Слаўскі (5, 151–153, 160). Куркіна (Этимология–72, 75) супастаўляе славен.lohnẹ́ti ’адчуваць, імкнуцца, патрабаваць’ са славац.lochať ’хлябтаць’, láchať ’хацець, піць’, укр.лохати(ся) ’адчуваць голад’ і зводзіць іх (і іншыя) да асноў: lox‑/las‑/laš‑. Сюды яна адносіць і ўкр.ло́хнути ’быць у адчаі’, ’сумаваць’, параўн. наступнае слова.
*Лохнуць2, лохнути ’сумаваць, трывожыцца’ (Бес.), рус.гло́хнуць ’сумаваць, быць у адзіноце’, польск.głuchnąć ’сціхаць, замаўкаць’, балг.глъ́хна ’сціхаць’, ’заглушацца пустазеллем (аб расліне)’, глʼкна ’перастаць плакаць, страціўшы голас’. Прасл.gluxnǫti/glъxnǫti (Трубачоў, Эт. сл., 6, 145 і 157). Да глухі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Понт ’бачнасць (памылковая)’ (Мат. Гом.), панто́вы ’добры’ ў выразе: Яна дзеўчына пантовая, што і казаць (Жд. 1) — магчыма, тут маецца на ўвазе ’добры з выгляду’. Найбольш верагодна з рус.жарг.понт ’падман, хітрасць’, для понту ’для выгляду’, понт бить ’выяўляць з сябе чэснага чалавека’, паходжанне якіх не да канца высветленае. Параўн. балг.жарг.пунт ’падман’ ад тур.punt ’падман, хітрасць’ < італ.punto (БЕР, 5, 854), параўн. таксама італ.puntèllo ’хітрасць’; серб.-харв.punta ’падман’. Скок (3, 78) выводзіць з ням.Bund ’узрушэнне ад несапраўднай весткі’ і суадносіць з bunt ’узрушэнне, бунт’, што сумнеўна. Танкоў (Опыт исследования воровского языка, Казань, 1930, 15) звязвае з франц.ponter ’панціраваць, рабіць стаўку ў гульні’, што тлумачыць рус.жарг.пантер ’ігрок-аферыст’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
до́лженв знач. сказ.
1.(иметь долг) ві́нен, вінава́т;
он мне до́лжен де́сять ты́сяч рубле́й ён мне ві́нен (вінава́т) дзе́сяць ты́сяч рублёў;
2.(быть обязанным что-л. делать) паві́нен;
мы не должны́ боя́ться тру́дностей мы не паві́нны бая́цца ця́жкасцей; при выражении вероятности, предполагаемой неизбежности переводится ещё личными формами от глаголов мець и (для прошедшего времени) ме́цца;
он ско́ро до́лжен верну́ться ён ху́тка ма́е (паві́нен) вярну́цца;
она́ должна́ была́ прийти́ ещё вчера́яна́ ме́лася (паві́нна была́) прыйсці́ яшчэ́ ўчо́ра; для выражения значения: быть вынужденным — переводится также личными формами от глагола му́сіць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
яны́, род., вин., предл. іх, дат. ім, твор.і́мі; м. ён, ж.яна́, ср. яно́мест.личн. они́;
я. пасябрава́лі — они́ подружи́лись;
я іх не ве́даю — я их не зна́ю;
ад іх прыйшло́ пісьмо́ — от них пришло́ письмо́;
дзя́куючы ім — благодаря́ им;
памі́ж і́мі — ме́жду ни́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
sigh
[saɪ]1.
v.i.
1) уздыха́ць
2) уздыха́ць, сумава́ць, тужы́ць
She sighed for home and friends — Яна́ тужы́ла па до́ме і па сябро́х
2.
v.t.
выка́зваць узды́хам
3.
n.
узды́х -у m., уздыха́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
tidy
[ˈtaɪdi]1.
adj.
1) аха́йны, акура́тны
2) informal салі́дны
a tidy sum of money — салі́дная су́ма гро́шай
3) informal до́сыць до́бры, неблагі́
2.
v.t.
пара́дкаваць; прыбіра́ць
She tidied the room — Яна́ прыбра́ла пако́й
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Res mala vir malus est, mala femina pessima res est
Дрэнны муж ‒ палова бяды, дрэнная жонка ‒ цэлая бяда.
Плохой муж ‒ полбеды, плохая жена ‒ целая беда.
бел. Добрая жонка дом зберажэ, а ліхая рукавом растрасе. Што мужык прыносіць мяшком, то гаспадыня выносіць гаршком. Добрая жонка ‒ вяселле, а ліхая ‒ паганае зелле. Жонка тры вутлы дома трымае. Хоць такі-сякі мужчына, абы дровы і лучына. Калі жана ‒ сатана, то яна і ў чорта падноскі адарве. Самае вялікае няшчасце чалавеку ‒ неразумная жонка.
рус. Муж задурит ‒ половина двора горит, а жена задурит ‒ и весь сгорит. Муж запьёт ‒ полдома пропьёт, а жена за пьёт ‒ весь дом пропьёт.
фр. La pire chose qui soit c’est une méchante femme (Хуже всего ‒ это злая жена). Femme querelleuse est pire que le diable (Сварливая жена хуже чёрта).
англ. A good Jack makes a good Jill (У хорошего Джека хорошая Джил).
нем. Die Frau kann mit der Schürze mehr aus dem Hause tragen, als der Mann mit dem Erntewagen einfährt (Женщина может вынести из дома в переднике больше, чем мужчина привезти в телеге с зерном).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
віша́р
1. Топкае балота, дзе траву косяць толькі па лёдзе або яна там зазімоўвае (Пар., Слаўг., Стол.Араш. 90). Тое ж ві́шар (Ст.-дар.), віш (Глуск.Янк. I, Сал., Стол.), віша́ (Чырв.-слаб.), вішэр (Драг.).
2. Трава ў выглядзе мурагу, якая не трэцца (Рэч.).
3. Месца на беразе, у затоцы, дзе ляжыць сухая балотная трава, рознае смецце пасля разводдзя (Драг.).
4. Благое балотнае сена (Драг., Пух.Шат., Сядл.Бес. 302).
□в. Вішар Калінк., ур. За Вішаром (поле) каля в. Чарнякоўка Слаўг., Віш — частка в. Зімніца Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
allege[əˈledʒ]v.fml
1. сцвярджа́ць;
She alleged ill health.Яна спаслалася на кепскае здароўе.
2. заяўля́ць (звыч. галаслоўна);
an alleged thief чалаве́к, які́ галаслоўна абвінава́чваецца ў крадзяжы́;
an alleged murderer чалаве́к, які́ галаслоўна абвінава́чваецца ў забо́йстве
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)