Verbum

перале́сак, ‑ску, м.

Невялікі лес, аддзелены полем ад іншых лясных участкаў, або рэдкі ці малады лес паміж ляснымі масівамі. Лесу не відаць, толькі сям-там пералескі, маленькія, вельмі ўтульныя цяністыя гаёчкі. Сачанка. Дарога была прасёлкавая, глухая — яна вілася між палямі і пералескамі воддаль ад паселішчаў. Хадкевіч.

перапа́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Разм.

1. Тое, што і перастрэлка. Тры роты пяхотнага палка.. трапілі ў перапалку, наскочыўшы на засаду. Лынькоў.

2. перан. Крыклівая спрэчка, лаянка. Сямейная перапалка. □ Мароз з апушчанымі вачамі чакаў, пакуль скончыцца перапалка паміж Шэметам і Цмыгам. Лобан.

распа́дак, ‑дка, м.

Вузкая даліна, звычайна між гор. Два дні неба над пасёлкам было зацягнута хмарамі. Яны ахуталі шэрым вэлюмам вяршаліны гор, спаўзалі ў распадкі. Бяганская. Калі .. [Будрыс] спусціўся на дно распадка, на левым хрыбце ляжаў ужо глыбокі цень. Караткевіч. У распадках паміж сопкамі бялеюць дамы адпачынку. Грахоўскі.

расшырэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расшыраць — расшырыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. расшырацца — расшырыцца. // Паталагічнае павелічэнне памераў (сэрца, сасудаў і пад.). Расшырэнне вен.

2. Расшыраная частка чаго‑н. Труба з расшырэннем.

•••

Расшырэнне Сусвету — павелічэнне з цягам часу адлегласці паміж касмічнымі аб’ектамі (зоркамі, галактыкамі).

сітаві́на, ‑ы, ж.

1. Спец. Тое, што і сітаватасць (у 1 знач.).

2. Спец. Адтуліна, пустата паміж часцінкамі рэчыва. Сітавіна ў метале. Сітавіна ў пясчаніку.

3. У раслінах — пора. Частку.. фенолу.. [трысцё] спажывае, як бы харчуецца ім, а лішнюю колькасць праз свае сітавіны выпускае ў паветра. Дубоўка.

узаемадзе́янне, ‑я, н.

Узаемная сувязь з’яў, прадметаў паміж сабою, іх узаемная абумоўленасць. Калі хімічны раствор перасычаны, дастаткова ў ім зарадзіцца маленькаму крышталіку, — і малекулярныя сілы ўступяць ва ўзаемадзеянне. Карпюк. // Узгодненасць дзеянняў; узаемная падтрымка. [Камлюк:] — Раптоўнасць, дакладны разлік, арыенціроўка і ўзаемадзеянне ў баі — і вы [Андрэй і Барыс] выйграеце. М. Ткачоў.

ша́хматы, ‑мат; адз. няма.

1. Гульня на дошцы, раздзеленай на 64 светлыя і цёмныя клеткі (палі), паміж 16 белымі і 16 чорнымі фігурамі па ўстаноўленых для іх правілах хадоў. Бухгалтар Селівей і планавік Ігнат у шахматы гулялі. Корбан.

2. Набор фігур для такой гульні. Расстаўляць шахматы.

[Ад перс. šāh mat — цар памёр.]

штанда́ры, ‑аў; адз. штандара, ‑ы, ж.

Разм. Вялікія, звычайна дубовыя, укапаныя ў зямлю калоды, на якія кладуцца падрубы якога‑н. драўлянага збудавання. Зруб быў яшчэ толькі пачаты — усяго тры вянцы, пакладзеныя на круглыя, тоўстыя дубовыя штандары. Сачанка. [Астаповіч] апынуўся паміж штандараў, на якіх трымаўся ўвесь млынавы будынак. Чорны.

[Ням. Ständer — стойка.]

шчыпа́цца, шчыплюся, шчыплешся, шчыплецца; незак.

1. Шчыпаць (у 1 знач.) каго‑н.

2. Шчыпаць адзін аднаго. Яго [Пецю] пасадзілі паміж двума задзірыстымі вучнямі. Лаза Пецевай спінай яны даставалі адзін аднаго, шчыпаліся і штурхалі ў бакі. Ракітны.

3. Тое, што і шчыпаць (у 2 знач.).

4. Зал. да шчыпаць.