уберагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся, ‑рагуцца; пр. убярогся, убераглася, ‑лося; заг. уберажыся; зак.
Уберагчы сябе, пазбегнуць чаго‑н. (непрыемнага, небяспечнага, непажаданага). Фельчар загаварыў пра тыфус, пачаў тлумачыць жанчынам, як ад яго можна ўберагчыся. Галавач. [Алешын:] Прынёс ты вызваленне, ды не ўбярогся толькі сам. Бачыла. Тыя з падпальшчыкаў, якія ўберагліся ад арышту, хаваліся, дзе хто мог. Новікаў. // Унікнуць чаго‑н. [Паэт] ўбярогся і ад схемы, якая адмоўна сказалася на паэме «Аманал». Клімковіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
unfold [ʌnˈfəʊld] v.
1. разго́ртваць; разго́ртвацца; развіна́ць; развіна́цца;
The plain unfolded before us. Перад намі рассцілалася раўніна.
2. адкрыва́ць, раскрыва́ць, тлума́чыць (планы, думкі і да т.п.);
She unfolded her plans to me. Яна расказала мне пра свае планы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вы́варатка. Насовіч тлумачыць рус. ’хозяйственный оборот’ (Нас.), вываро́тка ’выкрутка’ (Байк. і Некр., Нас.). Ад вываро́чвацца ’выкручвацца, пазбягаць цяжкага становішча’. Гл. варочаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́лва ’вадзяны грэбень, падняты ветрам, хваля’ (Яшк.). Мяркуючы па месцы націску, запазычанне з польск. wełna, wełma. Але канчатковае ‑ва тлумачыць цяжка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бурду́ль ’бурбалка’. Гл. бурды́ль. Калі ‑ыль па паходжанню суфікс (слав. *‑ylь?), то варыянт бурду́ль можна тлумачыць і чыста фанетычна (асіміляцыяй бурды́ль > бурду́ль).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БЭ́РА ЗАКО́Н , Бэра — Бабінэ закон, тлумачыць адхіленне цячэння і падмыў берагоў рэк уплывам сутачнага вярчэння Зямлі. Абгрунтаваны ў 1857 К.М.Бэрам, які паказаў, што руславы паток рэк мерыдыянальнага напрамку пад уздзеяннем Карыяліса сілы адхіляецца ў Паўн. паўшар’і ўправа і падмывае правы бераг, у Паўд. — улева і падмывае левы бераг. Франц. вучоны Ж.Бабінэ даказаў, што так адхіляюцца ўсе рэкі, незалежна ад напрамку цячэння. Сіла Карыяліса на экватары роўная нулю і павялічваецца ў напрамку да полюсаў, а сіла адхілення патоку прапарцыянальная масе вады, таму Бэра закон найб. праяўляецца на вял. рэках сярэдніх шырот (Дняпро, Волга, Дунай, Парана, Уругвай і інш.).
т. 3, с. 385
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Паго́ныч (пагоныш) ’птушка’ (Мат. Гом.). Рус. погоныш ’пастушок, малая балотная курачка’ («свищет по-пастушьи» — Даль). Да гнаць, паганяць: рускі сінонім тлумачыць матывацыю назвы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
псіхасама́тыка
(ад псіха- + гр. somatikos = цялесны)
суб’ектыўна-ідэалістычная медыка-псіхалагічная тэорыя, якая разглядае чалавека як цэласнае адзінства душы і цела, але тлумачыць псіхіку як пачатак усіх працэсаў, што адбываюцца ў чалавечым арганізме.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Вабга́ць ’уціснуць, умясціць’ (Касп.). Да бгаць. Словаўтварэнне можна тлумачыць, відаць, аналогіяй з вапхаць ’умясціць, уціснуць’. Параўн. рус. зах.-бранск. вабгать ’уціснуць, скласці’, укр. бгати ’складваць, упіхваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяшчу́ць ’прадказваць, прадчуваць’ (Юрч.). Цяжка вытлумачыць толькі фанетычна. Відаць, уплыў чуць ’адчуваць’. Магчыма таксама, што вяшчуць < ітэратыва вяшчуваць, але і апошнюю форму трэба тлумачыць як кантамінацыю.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)