imienny
imienn|y
1. імянны; пайменны;
lista ~a — імянны (пайменны) спіс;
apel ~y — імянная пераклічка;
2. грам. іменны;
orzeczenie ~e — іменны выказнік;
przyrostek ~y — іменны суфікс
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Бася́дла ’сабака’ (Не хадзі, сынок, да басядлы, укусіць — Жд.). Няяснае слова. Зыходзячы з канчатка (‑дла), можа, нейкае запазычанне з польскай мовы (параўн. суфікс ‑dło).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасле́й ’пасля’ (паст., Сл. ПЗБ), дзятл. посляй ’тс’ (Сцяшк. Сл.). Да пасля (гл.). Канчатак ‑ей (‑яй) — гэта суфікс параўнальнай ступені прыслоўяў, параўн. пазней, даўжэй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пахаду́нка, кам. походу́нка ’склеп’ (Сл. Брэс.). Заходнепалескае. Да па‑ і ‑хаджаць хадзіць (гл.). Суфікс ‑ун‑к‑а (а не ‑упак, які ў ладунак, пакунак).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабзо́н (рябзон) ’рабы чалавек’ (Стан.), рябзо́нка ’рабая жанчына’ (Нас.). Ад рабы (гл.), суфікс ‑он‑ (Карскі 2-3, 29) з няясным (экспрэсіўным?) нарашчэннем ‑з‑ (< *рабза).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сару́к ’шарпак’ (Мат. Гом.). Не вельмі ясна. Мабыць, дыялектная форма ад серан, шэрань, дзе ‑ан, ‑ань успрымалася як суфікс і было заменена суф. ‑ук.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасува́ць ’пасоўваць’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Да соваць (гл.), якое да прасл. sovati (< *sou-a-ti), значэнне якога пазней змянілася ў ’паволі пасоўвацца, рухацца’. Роднаснымі да яго было прасл. sunęti ’бегчы, хутка ісці’ (Махэк₂, 592–593). Суфікс ‑ува‑ ў бел. слове можна растлумачыць уплывам польск. posuwać, posuwny і інш. Сюды ж экспрэсіўнае пасувайла ’такі, якога трэба падштурхоўваць да працы’ (Нас.), суфікс якога з балт. моў (параўн. літ. адпаведнік ‑аііа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кляку́шка ’клякса’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клякса, кляксіна. У запазычаным клякса ‑са ўспрымаецца як суфікс (параўн. крыкса) (Сцяцко, Афікс. наз., 64–65). Таму не *кляксушка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Машок ’балоцістае мохавое месца’, ’невялікае балота’, ’нізкі луг, парослы мохам’ (слаўг., стаўбц., Яшк.). Рус. смал., пск. мошок ’тс’. Да мох (гл.). Суфікс, як у лужок.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пачахлі́ць, почэхліць ’хутка пайсці, пашыбаваць’ (ТС). Да na‑ і f чахаць < мрасл. taxati ’знікаць’ (Мартынаў, Слав. акком., 124), у якім суфікс ‑л‑ мае значэнне імгненнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)