успаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты; зак.

1. што. Распароўшы, адкрыць.

У. мяшок.

2. каго (што). Рана падняць, разбудзіць або ўзагнаць са свайго месца (разм.).

Сёння ўспаролі мяне на досвітку.

У. курыцу з гнязда.

|| незак. успо́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

набале́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў вельмі балючым ад працяглага болю.

Набалелая рана.

2. перан. Які стаў вельмі адчувальным ад доўгіх пакут.

Крык набалелай душы.

3. перан. Які даўно наспеў і патрабуе неадкладнага вырашэння.

Набалелае пытанне.

Выказваць набалелае (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гнаі́цца éitern vi; tríefen* vi (пра вочы);

ра́на гнаі́цца die Wúnde éitert

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Ра́нак ’пачатак дня, раніца’ (ТСБМ, Нас., Сл. ПЗБ), ра́нкі мн. л. ’тс’ (Нас., Бяльк., ТС), ’самым ранкам’ (Растарг.). Параўн. укр. ра́нок, рус. дыял. ра́нок, польск. ranek ’тс’. Суфіксальнае ўтварэнне ад рана, магчыма, дэмінутыўнае. Гл. ра́на 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

закры́цца сов., в разн. знач. закры́ться;

з. ад ве́тру — закры́ться от ве́тра;

вы́стаўка ~ры́лася — вы́ставка закры́лась;

ра́на ~ры́лася — ра́на закры́лась;

семафо́р ~ры́ўся — семафо́р закры́лся;

не́ба ~ры́лася хма́рамі — не́бо закры́лось ту́чами

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рань разг. рань, род. ра́ні ж.;

в таку́ю рань так ра́на, у таку́ю рань.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

postrzałowy

postrzałow|y

: rana ~a — агнястрэльная рана

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ізра́на ’рана’, ’раней часу’ (Нас.). Рус. дыял. изра́на, ст.-рус. изра́нья ’рана, з самага ранку’. І‑ можна тлумачыць як пратэзу; параўн. зранку, зрання. Аднак не выключана, што бел. слова ўзыходзіць да ст.-рус. изранья, зафіксаванага з XIII ст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

збудзі́ць сов., разг.

1. разбуди́ть, побуди́ть;

ра́на з. — ра́но разбуди́ть;

2. (сделать активным) пробуди́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пакла́сціся сов. (обо всех, многих) лечь;

дзе́ці ра́на ~ла́ліся спаць — де́ти ра́но легли́ спать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)