Тала́нт ’самая вялікая адзінка вагі і грашовая адзінка ў Старажытнай Грэцыі і на Усходзе’ (ТСБМ), ст.-бел.талантъ ’тс’: два таланты (1616 г., Карскі 2-3, 334), талентъ, талантъ ’тс’ (Сл. Скар.). Праз ст.-слав.таланътъ ’тс’ з грэч.τάλαντον з індаеўрапейскім коранем *tel‑ ’падымаць (на вагі), узважваць’, што мела значэнні: ’адзінка вагі ў 26,2 кг’, ’грашова-разліковая, але не манетная адзінка, срэбная або залатая’, ’вагі’. З грэч.τάλαντον — лац.talentum (у значэнні грэчаскай меры). Усходнія славяне з XI–XII стст. ведаюць словы талантъ, таланто ў значэннях ’вага і манета ў старажытных грэкаў і рымлян’ і ’талент’ (Сразн., 3, 921; Чарных, 2, 226; Фасмер, 4, 14–15). Гл. та́лент.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
excite
[ɪkˈsaɪt]
v.t.
1) трыво́жыць, хвалява́ць
2) выкліка́ць, распа́льваць (ціка́васьць)
to excite envy, appetite — выкліка́ць за́йздрасьць, апэты́т
to excite desire — распа́льваць жада́ньне
3) узбуджа́ць; падыма́ць(да дзе́йнасьці, на паўста́ньне)
4) утвара́ць электры́чнае або́ магні́тнае по́ле
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
lift2[lɪft]v.
1.падыма́ць; падыма́цца; уздыма́ць; уздыма́цца (таксама перан.);
lift one’s head/eyes падня́ць галаву́/во́чы;
lift one’s voice павы́сіць го́лас
2. адмяня́ць (закон, пастанову)
3. пераво́зіць (самалётам, паветраным шляхам)
4.infml кра́сці, спі́сваць
5. выко́пваць (бульбу, буракі і да т.п.)
♦
not lift a fingerinfml па́льцам не варухну́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
heave
[hi:v]1.
v.t. heaved or hove, heaving
1) падыма́ць(цяжа́р); уздыма́ць
2) кіда́ць, шпурля́ць (ка́мень), кіда́ць (я́кар)
3) Naut.падыма́ць(я́кар), цягну́ць (кана́т)
to heave a sigh — ця́жка ўздыха́ць
2.
v.i.
1) уздыма́цца й апада́ць (пра хва́лі, гру́дзі)
2) ця́жка ды́хаць, лаві́ць дух, задыха́цца
3) напіна́цца; напру́жвацца, ту́жыцца (як пры ванітава́ньні)
4) выпу́чвацца
to heave in sight — паказа́цца на далягля́дзе
3.
n.
пад’ём -у m.; кіда́ньне n., кідо́к -ка́m.
4.
interj. heave ho!
ра́зам, узялі́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Марга́ць, моргаць, морга́ць ’міжвольна падымаць і апускаць векі’, ’падморгваць’, ’міргаць, мігцець’, (перан.) ’упускаць зручны момант’ (ТСБМ, ТС; беласт., Сл. ПЗБ), маргаце́ць ’мігацець, ззяць (аб зорках)’ (Сцяшк.), морготі́ты ’дваіцца, мітусіцца ў вачах’ (Клім.), маргану́ць (Яруш.), маргу́нь! ’пра аднаразовае марганне’ (мсцісл., Нар. лекс.), маргу́н, маргу́ха ’хто часта маргае вачыма’, узор у маргухі ’узор, пры разгляданні якога міргаціць у вачах’ (слуц., КЭС). Укр.морга́ти, рус.моргать, польск.mrugać, чэш.mrkati, мар.mrk(ot)ať, в.-луж.měrkotać ’тс’. Роднаснымі да прасл.mъrg‑ati (а пазней mъrk‑) з’яўляюцца літ.mérkti, лат.mirgt ’міргаць, жмурыць’ (Махэк₂, 379), літ.murgai, лат.mùrgi ’трызненне’, літ.mirgė́ti ’мігцець’, mar̃guoti ’тс’, ’пералівацца’, márgas ’стракаты’, лат.mir̂dzêt ’мігацець’ (Фасмер, 2, 652). Няма падстаў лічыць балтызмам палес.морготі́ты (Лаўчутэ, Балтызмы, 48).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Траі́ць ’тройчы пераворваць зямлю’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Др.-Падб.), ’зябліць — араць увосень’ (валож., ЛА, 2), троі́ты ’траіць’ (іван., ЛА, 2), ’трэці раз пераворваць зямлю’ (Нас., Шат., Касп.; вільн., бярэз., Сл. ПЗБ; гродз., мін., паўд.-усх.віц., маг., гом., ЛА, 2), ’араць поле другі раз’ (Бяльк., Пятк. 1), тро́іць ’тройчы араць поле — увосень, ранняй вясной і перад сяўбой’ (Янк. 1). Магчыма, балтызм. Параўн. літ.trẽjiti ’траіць’: суф. ‑(i)n‑ захаваўся ў бялын, трайні́ць, бярэз.траяні́ць ’траіць’ ці ў мядз.трае́нь падымаць (ЛА, 2), трае́ннік ’той, хто арэ ворыва другі раз’ (Юрч. Вытв.), трае́ніна ’некалькі разоў пераворанае поле’ (стаўб., Ск. нар. мовы), трое́ніна ’абложная зямля’ (лун., ДАБМ, камент., 858). Параўн., аднак, балг.радоп.тро́е̂м ’пераціраць, размінаць’ (БД, 2), што да *terti (гл. церці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sail1[seɪl]n.
1. ве́тразь, па́рус;
hoist/lower the sailsпадыма́ць/спуска́ць ве́тразі;
in full sail на ўсі́х паруса́х, по́ўным хо́дам;
under sail пад раскры́тымі паруса́мі
It’s time to hoist sail. Пара адыходзіць.
2. пла́ванне;
go for a sail адпраўля́цца пла́ваць на па́руснай ло́дцы
3. крыло́ ветрака́
♦
set sailfml адпраўля́цца ў пла́ванне
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
уссо́ўваць, уссу́нуць
1. (сунучы, падымацьнаверх) hináufschleppen vt, hináufziehen* vt (у напрамку ад таго, хто гаворыць); heráufschleppen vt, heráufziehen* vt (у напрамку да таго, хто гаворыць);
2.разм (абуць, надзець) (mit Mühe) ánziehen* vt; auf sich zwängen; áufstülpen vt; áufsetzen vt (капялюші г. д.); sich etw. drüberziehen* (вопратку)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ладава́ць1, ладова́ті ’прыводзіць у парадак, падпраўляць, рыхтаваць, укладваць’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах.), ’рамантаваць, напраўляць’ (Нар. словатв.), укр.ладува́ти ’рыхтаваць, прыстасоўваць’, польск.ładować ’даводзіць да ладу, рамантаваць, рыхтаваць’ (Малапольшча, Мазоўша), чэш.мар.ladovat se ’рыхтавацца да чаго-небудзь’, ’цешыцца, чакаючы штосьці’. Паўн.-слав. утварэнне ад ladъ > лад (гл.). Параўн. ла́дзіць. Сюды ж ла́давацца, ладава́цца ’прыводзіць у парадак, уладкоўваць, збірацца’ (ТСБМ).
Ладава́ць2 ’складваць’ (Сцяшк.), слонім. ’грузіць’ (Нар. лекс.), ’класці нешта цяжкае’ (Сцяц.), ’падымаць бярвёны на воз пры дапамозе лада’ (ганц., Сл. паўн.-зах.), ст.-бел.ладовати ’грузіць, нагружаць’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск.ładować ’накладваць, нагружаць, абцяжарваць’ (XVI ст.), якое з с.-в.-ням.laden, ням.laden ’накладваць, напаўняць’, ’зараджаць (зброю)’ (Слаўскі, 4, 421). Сюды ж ст.-бел.ладовница, лядовница ’патранташ’ (XVII ст.), запазычаныя са ст.-польск.ładownica ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
toast, ~u
м. тост;
wznosić toast na cześć kogo — гаварыць (падымаць) тост у гонар каго;
wygłaszać ~y — гаварыць (прамаўляць) тосты;
toast za zdrowie gości — тост за здароўе гасцей
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)