адсу́тнасць, , ж.

Становішча, калі няма ў наяўнасці каго-, чаго-н.

  • А. дапамогі.
  • У маю а. (калі мяне не было).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

зацяць, ; зак.

  1. Заціснуць, сцяць.

    • З. зубы.
    • З. дыханне (перан. прыпыніць, зрабіць нячутным).
  2. безас. Пазбавіць магчымасці дыхаць, гаварыць.

    • Замаўчаў, быццам зацяло яму мову.
    • Усе замоўклі надоўга, як зацяло ім (безас. і адняло мову, голас; разм.).

  • Нама за што рук зацяць (разм.) — нічога няма, няма чым заняцца.

|| незак. зацінаць, .

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

упынак, , м.

  1. без упынку (разм.) — не перастаючы, не абмяжоўваючы сябе.

    • Балбатаць без упынку.
  2. не знаходзіць або не мець упынку (разм.) — не магчы супакоіцца, не быць у стане ўтрымацца ад чаго-н.

    • Ён цэлы дзень не знаходзіў сабе ўпынку.
    • Яна ў рабоце не мае ўпынку;
  3. няма ўпынку каму-чаму або на каго-што (разм.) — нельга стрымаць, спыніць.

    • Раздурэліся дзеці, што і ўпынку ім або на іх няма.
    • Дажджу або на дождж сёння і ўпынку няма — лье і лье.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

выгада, , ж.

  1. Карысць, прыбытак; разлік.

    • Атрымаць выгаду.
    • Няма выгады ехаць туды.
  2. Тое, што і выгода (у 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

непазнавальны, .

  1. Які змяніўся настолькі, што яго цяжка пазнаць.

    • Непазнавальная вёска.
  2. Недаступны пазнанню.

    • У свеце няма нічога непазнавальнага.

|| наз. непазнавальнасць, .

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

абкуры́цца, ; зак.

  1. Зрабіцца чорным, рудым ад дыму.

    • А. каля вогнішча.
  2. Скурыць свой тытунь да рэшты.

    • Абкурыўся дзед, няма чаго закурыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

абтапта́цца, ; зак.

  1. Стаць абтаптаным, утаптацца.

    • Снег абтаптаўся.
  2. Знасіць, стаптаць абутак.

    • Зусім абтаптаўся, няма чаго на ногі насунуць.

|| незак. абтоптвацца, .

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

беспрыту́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Бяздомнае дзіця, падлетак, у якіх няма бацькоў і якія жывуць без выхавання, догляду.

|| ж. беспрыту́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

The coast is clear

Даро́га во́льная; небясьпе́кі няма́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

не́зачем нареч. няма́ чаго́; (не надо) не трэ́ба; (нечего) не́чага;

не́зачем туда́ ходи́ть няма́ чаго́ (не трэ́ба, не́чага) туды́ хадзі́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)