авангарды́зм, ‑у, м.

Агульная назва розных кірункаў у буржуазным мастацтве 20 в., якім уласцівы разрыў з традыцыяй рэалістычнага мастацкага вобраза, пошукі новых сродкаў выяўлення і фармальнай структуры твора.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пераця́жка (пэрэтя́жка) ’перад у боце’ (лун., Шатал.), переця́жкі ’бярвенні, пры дапамозе якіх умацоўваецца плыт’ (бяроз., З нар. сл.), ’гульня ў перацягванні’ (Нік. Очерки; Гарэц.). Да пера‑цягнуць (гл.). У першай лексемы, відаць, недакладнае тлумачэнне, параўн. рус. перетяжка сапог ’мена падэшваў альбо падшыванне новых падэшваў’ (Даль).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

derivation

[,derɪˈveɪʃən]

n.

1) пахо́джаньне n.

2) крыні́ца f.; пача́так -ку m.

3) дэрыва́цыя f. (утварэ́ньне но́вых сло́ваў ад сло́ва-асно́вы)

4) этымалёгія сло́ва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

мадэлье́р

(фр. modeleur)

спецыяліст па канструяванню новых відаў (мадэлей 1) адзення, абутку.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

нова... (а таксама нава...).

Першая састаўная частка складаных слоў у знач.:

1) новы (у 1 знач.), які ўпершыню з’явіўся, напр.: новазаведзены, новаўтварэнне;

2) які адносіцца да новых месц, да новага месца, напр.: новаадкрывальнік, новапасяленец;

3) не старажытны (у 1 знач.), напр., новаеўрапейскі;

4) які толькі што пачынае што-н., прыступае да чаго-н.; які з’яўляецца навічком, напр.: нованароджаны, новапрызначаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэзе́рв, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Запас, адкуль чэрпаюцца новыя сілы, рэсурсы.

Рэзервы вытворчасці.

Выкарыстаць усе рэзервы.

2. Воінскія фарміраванні, прызначаныя для стварэння новых ці ўмацавання дзеючых груповак.

Адвесці дывізію ў р.

3. Састаў ваеннаабавязаных, што прызываюцца ў армію па мабілізацыі.

○

Працоўныя рэзервы — пра моладзь, якая атрымлівае ў спецыяльных навучальных установах прафесіі кваліфікаваных рабочых.

|| прым. рэзерво́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інварыя́нтнасць

(ад інварыянт)

нязменнасць, пастаянства пры пераўтварэннях, пры пераходзе да новых умоў (напр. і. фізічных законаў).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каапта́цыя

(лац. cooptatio = дадатковае выбранне)

увядзенне ў склад выбарнага органа новых членаў без правядзення дадатковых выбараў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

примене́ние

1. (приложение) прымяне́нне, -ння ср.; (употребление) ужыва́нне, -ння ср.; (использование) выкарыста́нне, -ння ср., скарыста́нне, -ння ср.;

примене́ние но́вых ме́тодов прымяне́нне (выкарыста́нне) но́вых ме́тадаў;

примене́ние зако́на прымяне́нне зако́на;

примене́ние но́вой маши́ны в произво́дстве ужыва́нне (скарыста́нне) но́вай машы́ны ў вытво́рчасці;

примене́ние лыж в зи́мних перехо́дах скарыста́нне (ужыва́нне) лыж у зімо́вых перахо́дах;

в примене́нии у прымяне́нні;

2. (приспособление) прыстасава́нне, -ння ср.;

примене́ние к но́вым усло́виям рабо́ты прыстасава́нне да но́вых умо́ў пра́цы (рабо́ты);

примене́ние к ме́стности воен. прыстасава́нне да мясцо́васці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цяжкаду́м, ‑а, м.

Тое, што і тугадум. [Ганна Сымонаўна:] — Апрача таго,.. [Лазук] цяжкадум. У ягоным розуме няма гнуткасці, няма здольнасці «на хаду», у залежнасць ад новых сітуацый, змяняць кірунак сваіх думак. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)