1. Зачыніцца (пра замок) або зачыніцца на замок, ключ.
Замок замкнуўся.
З. ў пакоі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Злучыцца канцамі.
Ланцуг электраправодкі замкнуўся.
Круг замкнуўся (перан.: усё вытлумачылася, стала на свае месцы).
3.перан., у што, у чым і без дап. Адасобіцца, перастаўшы мець зносіны з іншымі.
З. ў сабе.
З. ў сваёй праблеме.
|| незак.замыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; наз.замыка́нне, -я, н.
Кароткае з. (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кругавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да круга, адбываецца па кругу. Кругавы маршрут. Кругавыя працэсы.
•••
Кругавая абарона — лінія абароны, якая ўтварае замкнуты ланцуг вакол якога‑н. пункта.
Кругавая парука — а) калектыўная адказнасць усіх членаў якой‑н. групы людзей за дзеянні гэтай групы або асобных яе членаў; б) узаемнае ўкрывальніцтва, узаемная выручка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́рны
1. (ритмичный) ме́рный; ро́вный; разме́ренный;
м. стук ко́лаў — ме́рный (ро́вный, разме́ренный) стук колёс;
2. (служащий для измерения) ме́рный;
м. ланцу́г — ме́рная цепь;
3. (средний) уме́ренный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
*Ро́цезка, ро́тэзка ’вузкая палоска матэрыялу, якой завязваюць хвартух’ (пін., Шатал.). Супастаўляецца з ст.-рус.ретязь, укр.ре́тяз, польск.wrzeciądz, ст.-польск.rzeciądz, н.-луж.rjeśaz, в.-луж.rjećaz, чэш.řetěz, славац.reťaz ’ланцуг’. Кіпарскі (Gemeinslav., 263) дапускае старое слав.*relędzь, *retęgъ, якія, магчыма з герм. моў: ст.-ісл.rėkendi, rėkendr, ст.-англ.racente ’ланцуг’, ст.-в.-ням.rahhinza ’тс’. Дапускаецца ў якасці зыходнага герм.*reking, параўн. ст.-ісл.rekk ’путы, кайданы’ (гл. Фасмер, 3, 476), аднак сумніўна, каб герм.k дало слав.t. Махэк₂ (531) звяртае ўвагу на ст.-чэш.vrtoviez ’вяроўка, што звязвае вярхі ручак у возе’, якое з *vьrto‑vęzь і, абапіраючыся на гэтае слова, для retądzь выводзіць *vert‑ęz‑ь, а з гэтага — vřě‑ [на пісьме перадавалася як rzye‑]. Параўн. і ўкр.веретя́з (у Брукнера, 633). Форма з суф. ‑ка, як укр.гуц.пері́зка ’пасак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГІ́ДРА
(лац. Hydra),
экватарыяльнае сузор’е. Самае вялікае па займанай плошчы. Няяркія зоркі (толькі 14 са 130, бачных простым вокам, ярчэй 5-й зорнай велічыні), акрамя Альфарда — αгідра, 2-й візуальнай зорнай велічыні, утвараюць доўгі вузкі ланцуг. На тэр. Беларусі відаць у канцы зімы — пач. вясны. Гл.Зорнае неба.
Спец. Паступова спусціць (якарны ланцуг, канат і пад.). Вытравіць трос.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вужышча (БРС, Янк., Бір. Дзярж., Сцяшк., Хрэст. дыял., 233). Рус.у́же н. р. ’вяроўка’, ужище, ужища ’тс’, ст.-рус.уже ’вяроўка, ланцуг’, ст.-слав.ѫже ’вяроўка’, балг.въже ’вяроўка’, серб.-харв.у́же, род. скл. у́жета, у́жа ’тс’, славен.vọ̑že н. р. ’канат’, палаб.vǫže ’вяроўка’. Прасл.*vǫže з *vǫzi̯o, роднаснае вузел, вязаць (гл.) (Фасмер, 4, 152; Скок, 3, 583).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярэ́ні ’від абутку з лыка’ (Інстр. I); ’лапці, сплеценыя з вяровак’ (Сак., Шат.) — парны лік наз. вярэ́ня, роднаснага да рус.цвяр.веренька ’пяхцер’, тул. ’вяроўка’, а апошнія — з *верень ’рад’ (Шанскі, 1, В, 57) < verenь; параўн. ст.-англ.worn ’ланцуг’; ’шмат’, ірл.foirenn ’атрад’, літ.vir̄vinis ’вяровачны’. Гл. таксама Фасмер, 1, 296, там літ-pa. Звязана з наступным словам.