Verbum

вы́сіліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.

1. Дайсці да страты сіл; знясіліцца. Высіліцца на цяжкай рабоце.

2. Разм. Стаць неўрадлівым; спустошыцца (пра глебу). Зямля высілілася.

3. Разм. Страціць моц (пра віно, хрэн і пад.).

наспе́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які паспеў, спелы. Жыта было наспелае, ужо растапырвала каласкі, каб выплакацца зернем. Лобан.

2. перан. Развіцца, дайсці да высокай ступені праяўлення чаго‑н.; стаць надзённым. Наспелае пытанне. Наспелае рашэнне.

дабі́цца, ‑б’юся, ‑б’ешся, ‑б’ецца; ‑б’ёмся, ‑б’яцеся; зак., чаго, з дадан. сказам і без дап.

Настойлівымі намаганнямі дамагчыся чаго‑н. Дабіцца выдатных поспехаў. □ Загад адзін, адно заданне — Дабіцца працай перамог. Чарот. Чым больш уставала .. перашкод, тым больш, расло ў Сценкі ўпартае жаданне дабіцца свайго. Колас. // Распытваючы, даведацца, дапытацца аб чым‑н. ад каго‑н. Мужчыны ніяк не маглі дабіцца ад.. [жанчыны], што ж там такое магло стаць: пажар, смерць ці яшчэ якое няшчасце? Дамашэвіч. Настаўнік болей нічога не дабіўся ад Ліды. Яна ўстала з-за стала і выбегла з хаты. Колас. // Дабрацца, з цяжкасцю дайсці куды‑н., да каго‑н. — Я парадкі ведаю, я дабіўся ў адрасны стол. Чорны. У пакой канцылярыі дабіцца было цяжка. Нікановіч.

•••

Дабіцца да ручкі — тое, што і дайсці да ручкі (гл. дайсці).

дасягну́ць, ‑сягну, ‑сягнеш, ‑сягне; зак.

1. чаго і да чаго. Рухаючыся, дайсці, даехаць да якога‑н. месца; дабрацца куды‑н. Лодка дасягнула сярэдзіны рэчкі. Цень дрэва дасягнуў да дарогі. // Распаўсюджваючыся, дайсці, данесціся да каго‑, чаго‑н. (пра гукі, пахі і пад.). Гул дасягнуў нашага слыху. Чуткі дасягнулі вёскі. □ За ракой узляцелі ў вышыню ракеты, рассыпаліся, але святло іх не дасягнула гэтага берага. Шамякін.

2. чаго і да чаго. Дайсці да якога‑н. месца, узроўню, мяжы (пра велічыню, памеры, колькасць і пад.). Мароз дасягнуў 40°. Бой дасягнуў самага высокага напружання.

3. чаго. Дажыць да якога‑н. узросту. Дасягнуць паўналецця. Дасягнуць старасці.

4. чаго. Дамагчыся чаго‑н., набыць, атрымаць жаданае. Дасягнуць згоды. Дасягнуць мэты. □ Бальшавікі гаварылі проста: прэч старую ўладу, толькі пры гэтай умове можна дасягнуць свабоды. Колас.

заваля́шчы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Забыты, пакінуты з-за непрыгоднасці, непатрэбнасці. Мне карцела адно — як .. дайсці да сваіх. Кожны раз, як толькі выходзіў з хаты, шукаў, вывучаў сцежкі. Каб хоць якая заваляшчая карта была. Сабаленка.

прышкандыба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Кульгаючы, з цяжкасцю прыйсці куды‑н., дайсці да чаго‑н. Разам з Міхасёвым бацькам прышкандыбаў і стары Зосім з кошыкам у руках. Хомчанка. Пакрэктваючы, зноў прышкандыбаў Дзяніс. Даніленка.

дапаўзці́, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; пр. дапоўз, ‑паўзла, ‑ло; зак.

1. Паўзучы, дасягнуць якога‑н. месца. Поўз [Міхась] на руках, з параненай нагой, толькі ў бялізне. Моўчкі дапоўз да ракі і, не могучы больш, пакаціўся зверху на лёд. Брыль. // перан. Паступова дайсці, пашырыцца да якога‑н. месца. Пад поўнач у некаторыя хаты дапаўзла нясмелая чутка, што «тут начуюць два бальшавікі». Чорны.

2. Разм. Марудна або з цяжкасцю дайсці, даехаць куды‑н. Толькі праз тыдн[і] два цягнік дапоўз ад Масквы да Мінска. С. Александровіч.

дасвіста́цца, ‑свішчуся, ‑свішчашся, ‑свішчацца; зак.

Разм.

1. Свістам прымусіць каго‑н. адазвацца, адгукнуцца.

2. Свішчучы доўгі час, дайсці да непрыемных вынікаў. — Ну што, дасвістаўся? — здзекліва спытаў Толік, калі ўсе выйшлі. — За цябе чуць штрафу не заплацілі. Няхай.